Enige tijd geleden ontvingen we in de mailbox van onze vereniging de aankondiging over een nieuwe publicatie van Kees Klok. Zijn boek “Balancerend op de rand van Europa: aspecten van de moderne Griekse geschiedenis en actualiteit” werd op 19 april 2013 uitgebracht. Nu is de afgelopen pakweg anderhalf jaar de ene deskundige na de andere aangeschoven aan de diverse tafels van actualiteiten rubrieken op televisie. Vaak was hun commentaar tenenkrommend en niet gefundeerd op enige geschiedkundige achtergrondkennis. Vaak ongenuanceerd werd Griekenland door hen weggezet als een bananenrepubliek. Nu is het stil.
Het land kreunt en zucht onder de enorme bezuinigingen en komt eindelijk weer positief in het nieuws. En dan volgt de publicatie van dit boek. Mijn verwachtingen zijn hoog gespannen: de auteur heeft immers als afgestudeerde in “contemporaine geschiedenis van Griekenland” de kennis om de hedendaagse Griekenland te plaatsen in het licht van de geschiedkundige en culturele achtergrond van het land. Eindelijk!
Direct na het lezen van het voorwoord kreeg ik echter zo mijn bedenkingen over dit boek. Hierin beschrijft Kees Klok de opbouw: het boek blijkt te bestaan uit twee delen. In het eerste deel behandelt hij enkele belangrijke gebeurtenissen uit de hedendaagse geschiedenis (negentiende en twintigste eeuw) aan de hand van eerder gepubliceerde artikelen. Deze werden in de afgelopen twintig jaar in diverse tijdschriften uitgebracht, en dat deze, hoewel representatief en stilistisch wat opgepoetst, elkaar deels overlappen. Mijns inziens maakt dit gegeven van dit eerste deel een rommelig en vrij moeilijk te lezen geheel. De staat waarin Griekenland zich vandaag de dag bevindt, vindt zijn oorsprong deels in de geschiedkundige en culturele achtergrond. Juist deze achtergrond wordt door genoemde overlappingen een langdradige opsomming van feiten en herhalingen daarvan. Een onoverzichtelijk geheel waarin geen tijdslijn te herkennen is. Als lezer word je heen en weer geslingerd in de tijd, van de Ramp in Klein Azië naar de Tweede Wereldoorlog om via de Balkanoorlogen weer eens op het "Megali Idea"uit te komen. Direct op de eerste pagina wordt de mythe dat Germanos bisschop van Patras, met het heffen van de vlag in bij het klooster van Aghia Lavra, de directe aanzet tot de opstand tegen de Ottomanen heeft gegeven, ontkracht.
Een interessant gegeven is dat de geschiedenis van Griekenland door Konstantinos Paparrigopoulos (1815-1891) volgens zijn "continuïteitsthese" dusdanig werd herschreven om de destijds jonge Griekse staat een historisch gezicht te geven en eventuele aanspraken op de nog bezette Griekse gebieden te rechtvaardigen. Meer onverwachte wetenswaardigheden, en dan eentje waarbij je van verbazing van je stoel rolt: reeds in 1893 blijkt Griekenland onder een soortgelijke crisis als de huidige gebukt te zijn gegaan. Ook destijds waren de oorzaken van wat uiteindelijk tot een bankroet leidde vrijwel overeenkomstig: een te groot ambtenaren apparaat, onverantwoorde investeringen en moderniseren van het leger en de marine, om gelijke pas te houden met het Ottomaanse rijk.
Na een kort intermezzo over de emigratie van Grieken naar de Nederlanden volgt dan uiteindelijk de brug naar de actualiteit. Maar zoals altijd met het geschreven woord: deze is inmiddels door de realiteit ingehaald. Een goed voorbeeld hiervan is de opmerking over het opheffen van de Griekse publieke omroep ERT, een volgens Klok geldverslindende en regelmatig stakende omroep welke niet gemist zou worden als deze zou worden opgedoekt. De Griekse overheid heeft inmiddels inderdaad de stekker eruit getrokken. Klok schreef zijn opmerkingen in een weblog op 9 november 2012, het beeld ging op zwart op 11 juni 2013 om op korte termijn in afgeslankte vorm een doorstart te gaan maken. Massale stakingen en steunbetuigingen waren het gevolg, in dat opzicht heeft hij geen gelijk gekregen toen hij schreef dat de ERT niet gemist zou worden.
Ook wordt de burgemeester van Thessaloniki, Yiannis Boutaris en zijn plannen voor deze tweede stad van Griekenland beschreven. De oprichter van het gelijknamige wijnhuis heeft grootse plannen om de grote problemen van de stad aan te pakken en op economisch gebied weer vlot te trekken. Zo wil deze partijloze en zakelijk ingestelde burgemeester van Thessaloniki dé haven van de Balkan maken, het startpunt van cruises in het oostelijke deel van de Middellandse zee. Plannen genoeg dus, maar of deze in het zicht van de haven niet stranden op de golven als gevolg van de sterke economische tegenwind?
Ook voor ons Nederlanders inmiddels heel herkenbaar: de sluiting van winkels en de leegstand die daar het gevolg van is. Kees Klok beschrijft zijn favoriete boekhandel Loxias, kennelijk een begrip in binnen en buitenland. Zelfs universiteiten zoals die van Amsterdam weten deze in de Isavronstraat nummer 7 in Thessaloniki gevestigde boekhandel te vinden als zij op zoek zijn naar een moeilijk te vinden werk. Helaas heeft eigenaar Yiannis kyprianidis maatregelen moeten treffen om de crisis het hoofd te kunnen bieden.
De economische crisis trekt in Griekenland diepe sporen, en de gevolgen ervan zijn overal in de samenleving zichtbaar. De niet te stuiten werkloosheid en de daarmee gepaard gaande armoede is een voedingsbodem voor ultra rechtse partijen en groeperingen. Dit is uiteraard geen typisch Grieks probleem, overal kunnen deze de kop op steken en hun gevaarlijke ideologieën verspreiden. Desondanks wordt de Gouden Dageraad slechts terloops genoemd.
Wat vind ik nu eigenlijk van het boek? Om te beginnen: Kees Klok heeft overduidelijk verstand van zaken. Een indrukwekkende opsomming van geraadpleegde literatuur volgt na ieder hoofdstuk.Helaas is dit boek een samenraapsel van artikelen en weblogs waardoor het geen gemakkelijk leesbaar boek is. Dit ondanks het feit dat de Griekse geschiedenis altijd mijn interesse heeft gehad. Een boek voor de liefhebber ook, geen lichte kost en voor velen weinig toegankelijk en daardoor eigenlijk een gemiste kans. Dat Kees Klok kan schrijven komt vooral tot uiting in zijn weblogs en artikelen voor onder meer Lychnari, bij het geschiedkundige deel was ik bijna afgehaakt. Voor wie wat wil weten over de geschiedkundige en culturele achtergrond van Griekenland is dit boek een aanrader, met daarbij de kanttekening dat men tevens een doorbijter moet zijn!
Over Kees Klok:
Voor het bestellen van het boek: “Balancerend op de rand van Europa” van Kees Klok:
Uitgeverij: Liverse
ISBN: ISBN 9789076982984
Prijs: Euro 15,00
Volg Kees klok op zijn weblog: kees-klok.blogspot.nl
Voor meer informatie over Kees Klok: wikipedia.org/wiki/Kees_Klok
Voor meer informatie over Kees Klok: www.schrijversinfo.nl/klokkees
Met dank aan: Uitgeverij Liverse.
Disclaimer: de bovenstaande recensie is persoonlijk, de Griekse Vereniging Eindhoven is niet verantwoordelijk voor de inhoud ervan.
Op deze column rust copyright: Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, in enigerlei vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier. Dit is alleen mogelijk na voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.
