Met het besluit om naar Kastellorizo te verhuizen, deed zich meteen de vraag voor “waar gaan we wonen?’”. We hadden de keuze uit όf een kaal perceel, όf een perceel met restanten van een fundering, όf een ruïne. Wij opteerden voor het laatste, een huis met een ziel. Een leesbare ziel zelfs, de muren waren in de loop der jaren vol gekladderd met graffiti. We voelden ons de koning te rijk. Mijn moeder slaakte echter een diepe zucht toen ze ons “nieuwe” toekomstige onderkomen zag, “ik begrijp dat je hier doorheen moet kijken”, merkte ze nuchter op. En dat was het precies!

Het huis was gebouwd in 1905 als bruidschat voor de oudste dochter. Toen wij het kochten stond het al meer dan vijftig jaar leeg. Het houtwerk was zwart van het verzamelde stof, het onderste deel van de trap ontbrak, leidingen en bedrading waren zo goed als onvindbaar, alle deuren en ramen moesten worden vervangen. En er zat een gat in het dak. O ja, de afstand tussen de vloer op de begane grond en het plafond mat ruim vijf meter! Maar...de voordeur met de stenen boog was origineel, zo ook het resterende deel van de trap, er waren drie open haarden en de kast voor de familie-iconen en de bijbehorende schappen zaten nog op hun plaats. Dit was ons nieuwe paleis!

Bouwen of renoveren op Kastellorizo mag met recht een uitdaging worden genoemd. De SKOP, de vergunning verlenende instantie, werpt zich op als ultieme waakhond. De architectuur van Kastellorizo is beschermd. Over de buitenkant van je nieuwe paleis heb je weinig te vertellen, heel weinig. Deuren, ramen, balkons. Dat wat er zit, breng je terug. Niets meer en niets minder. En alles van hout. Je mag wel aangeven wat voor luiken je wilt of hoe de dragers voor het balkon en de bijbehorende balustrade eruit moeten zien. Uuuuuuuren hebben we door het dorp gelopen voor ideeën. Om het nog maar niet te hebben over de kleur. Een aannemer ging aan de slag met de grote klussen: muren verstevigen en stucken, nieuw dak, de nooit afgewerkte aanbouw bij het huis betrekken en nieuwe leidingen aanbrengen. We contracteerden zelf een elektricien en een timmerman. Dat was tevens een van de hoogste posten op de begroting, want naast alle deuren, ramen en luiken zijn ook de vloeren in een oud
huis van hout. Tel uit je winst.

In de Antieke Oudheid bestond de klassiek Griekse architectuur, die onder andere werd gebruikt voor tempels. Later werd deze stijl ook toegepast op overheidsgebouwen. Een stijl die ook door andere werd omarmd. Deze klassiek Griekse architectuur vind je ook in Italië, Turkije en Noord-Afrika. Ook de rijken van Kastellorizo waren door deze bouwstijl gecharmeerd. Langzaam maar zeker verwerd deze Neoclassicistische bouwstijl tot de unieke stijl die we heden tendage op Kastellorizo terugzien.  De bescherming ervan wordt steeds strenger. De vrijheid waarmee wij zestien jaar geleden zelf nog konden bepalen wat we binnen de muren deden, is inmiddels verleden tijd. Authentieke elementen mogen ook aan de binnenkant niet meer worden verwijderd. De cisterne (het waterreservoir dat vroeger elk huis had) dat er in een oud huis meestal als eerste uitvliegt omdat het veel extra ruimte oplevert, mag dus niet meer.

De bouwstijl op dit eiland kenmerkt zich in esthetisch opzicht door een simpele symmetrie. De belangrijkste elementen zijn een perfecte horizontale symmetrie van de etages van het gebouw. De hoge, smalle ramen en deuren, sierlijke balustrades voor de balkons en de ramen op de bovenste verdieping. De plafonds zijn hoog en voorzien van een rosette, sierlijke kroonlijsten en plinten. Ook de houten deuren zijn mooi bewerkt, maar ja, die van ons zaten er niet meer in. De meeste huizen op het eiland zijn twee of drie verdiepingen. Zo ook het onze. Het is gebouwd van plaatselijke steen. Grotere en kleine rotsblokken zijn gestapeld, met op diverse plaatsen om de muren flexibiliteit te geven waardoor de constructie bestand is tegen aardbevingen. De muren zijn door het gebruik van rotsblokken zeker een halve meter dik. In de zomer houdt het de warmte buiten. En komt die toch binnen, dan stijgt de warme lucht op naar het hoge plafond en slaap je toch redelijk koel. Ook het betrekkelijk kleine raamoppervlak dient dat doel.

In ons huis is ook de originele “mast” nog aanwezig. Een dikke paal in het midden van het huis. Stevig verankerd in de betonnen of stenen vloer. Op deze verticale mast rust een horizontale balk en daarop rusten de kleinere balken van de verdiepingsvloer. Deze kleine balken zijn in de voor- en achtermuur verankerd en altijd van ceder. Ceder kan tot veertig meter hoog worden en heeft een kaarsrechte stam. Ook de planken van de vloeren waren van ceder, dat kwam vroeger allemaal uit Turkije of Libanon. Het ietwat gepunte dak werd belegd met dakpannen uit Marseille. De begane grond herbergt de woonkeuken. Vanwege de hoogte van ruim vijf meter hebben we een mezzanine gemaakt, vanaf de mast naar de achtermuur. Dat is nu onze woonkamer.

In de aanbouw van drie verdiepingen bevindt zich de bijkeuken, een hobby kamer en de badkamer. Het vloerplan van de bovenste verdieping, nu de slaapkamers, hebben we intact gelaten. Aan de voorkant van het huis zit een kamer over de gehele breedte, waar de familie woonde en sliep. De ramen hier zijn hoog en smal. Er zit een “hekje” in om te voorkomen dat je naar beneden valt. Op de diepe vensterbanken kon je op een zonnige middag de vrouwen zien zitten met een borduur- of haakwerkje. De bovenverdieping bevatte toen ook een kleine keuken met open haard en balkon. Dat was zo geconstrueerd, dat er altijd natuurlijk licht in het trappenhuis viel.  Aan de oostkant bevond zich de belangrijkste kamer van het huis. In de oostelijke hoek de iconenkast met daaromheen schappen waar meestal het mooiste serviesgoed was uitgestald. Deze cederhouten schappen waren mooi bewerkt. De opstaande rand is uitgesneden en symboliseren de golven van de zee, deze “golven” zijn zo gesneden dat zo samenkomen bij het belangrijkste item in de kamer, de iconenkast.

Het vergt wat gepuzzel om een oud huis zo te maken, dat de geboden ruimte zo optimaal mogelijk kan worden gebruikt. Ik vind dat we er aardig in zijn geslaagd om de authenticiteit van het huis met de wensen van de moderne tijd te combineren. De ziel is er nog steeds. De graffiti? Alleen de schouw in de keuken vertelt nog steeds verhalen over de verliefde paartjes uit de voorbije decennia.

Τα λέμε,

Elma