Zestien jaar geleden vierde ik mijn eerste Kerst op het eiland. En mijn eerste winter. En die eerste winter bracht ook meteen mijn eerste strijd om water. Klinkt misschien wat dramatisch, maar geef me even de tijd om het uit te leggen.

Een hele tijd geleden heb ik het al eens gehad over het feit dat water altijd al een probleem was op dit eiland. Het probleem dateert al van eeuwen terug. In de 18e eeuw, in de tijd van het Ottomaanse Rijk, zijn de zogenoemde Áheres gebouwd in een vallei op enige afstand van het dorp. De naam Áheres is waarschijnlijk afgeleid van het Arabische woord “ashra´” dat tien betekent. In de vallei zijn destijds tien enorme bassins gebouwd, waarvan de twee grootsten een doorsnede hadden van exact tien meter. De bassins waren met elkaar verbonden. Regenwater werd er verzameld, opgeslagen maar ook in beweging gehouden. De bewoners van het eiland haalden daar hun water, een taak die vooral was bestemd voor vrouwen en jonge meisjes. Het halen van water, wat gebeurde in kruiken, was streng gereguleerd. De Áheres waren alleen op weekdagen geopend voor het publiek, waarschijnlijk twee tot drie keer per week en afhankelijk van de gevallen neerslag. Er was een permanente bewaker, die vooral diefstal moest tegengaan. Hij had een eigen onderkomen bij de bassins. Om aan te geven dat de bassins geopend warren, hees hij de vlag bij het nabijgelegen klooster, dat zichtbaar was voor het gehele dorp. Om opstoppingen en ongelukken, met andere woorden verlies van water, te voorkomen, werd het smalle pad dat toegang gaf tot de vallei pas vrijgegeven als de wacht de vlag naar beneden had gehaald. Tot die tijd moest iedereen wachten.

Een eeuw later verschenen in het dorp drie gigantische wateropslagplaatsen, de Pasja Bronnen. Vernoemd naar Ahmed Pasha van Kaiserli, die de bronnen heeft laten ontwerpen en bouwen. De bronnen zijn gebouwd op strategische plekken in het dorp, aan de voet van de berg waar water tijdens de regentijd gemakkelijk kon worden opgevangen. In diezelfde tijd, zeg maar midden 19e eeuw, kregen nieuwe huizen ook hun eigen waterreservoir. Er waren ook een paar buurten op het eiland die hun eigen reservoir hadden. De Pasja Bronnen bleven in gebruik tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. De Áheres bleven echter de belangrijkste bron voor de bevolking tot in het begin van de 20e eeuw. Ze raakten echter meer en meer in onbruik. De Pasja Bronnen waren voor velen aantrekkelijker omdat ze dichter bij het dorp lagen en ook het reservoir in huis loste een deel van het waterprobleem op.

Terug naar mijn eerste winter hier en mijn kennismaking met een kraan waar maar geen water uit wil komen. We woonden toen in een klein appartement, ons huis met een eigen giga waterreservoir moest nog worden gerenoveerd. Een week duurde het: niet douchen, niet wassen, niet afwassen, wc doorspoelen met zeewater. Dat was de eerste keer, maar het was zeker niet de laatste. Kastellorizo heeft, zoveel mag duidelijk zijn, geen eigen waterbron. Zoet waterbron, moet ik eigenlijk zeggen. Toen ik hier kwam wonen, werd water al decennialang met de waterboot gebracht. Er waren er drie, plus een boot van het leger, en deze bedienden alle eilanden in de Dodekanesos zonder eigen zoetwatervoorziening. Als het opgeslagen water hier op het eiland tot een bepaald niveau zakte, ging een seintje naar de watercentrale op Rhodos dat de boot moest worden gestuurd. Wij wonen hoog in het dorp, en dus waren wij een van de eersten die merkten als de waterdruk wegviel. Jaren ging dit goed, tot de crisis in Griekenland toesloeg en twee waterboten werden  wegbezuinigd. Deze boten, oud en traag, waren niet een twee drie bij dit eiland en dus zaten we weer regelmatig zonder water. En zoals met alles in het leven, leer je met deze dingen om te gaan. Zo ook met dit, tot de zomer van 2015.

Het toerisme kwam na een paar slappe seizoenen weer op stoom en Kastellorizo groeide in die zomer uit tot transithaven voor Syrische vluchtelingen. De vraag naar water was groot en bereikte zijn hoogte- en tevens dieptepunt in augustus. Elke week zaten we drie tot vier dagen zonder water. We wisten een van de laatste watertanks te bemachtigen. Met een inhoud van duizend liter, zuinig zijn en klanten te vragen de wc door te spoelen met de gereedstaande emmer zeewater konden we het in het café. drie dagen uitzingen. Maar de hotels verloren vele klanten. Hun waterreservoirs waren in een mum van tijd leeg en meerdere gasten konden zich na een dag in de hitte, niet douchen. Ook al kreeg elke bezoeker het verzoek zuinig te doen met water, velen waren dat in hun eigen land niet gewend. Qua water worstelden we ons met hangen en wurgen door het seizoen. Voor velen was de maat vol. Daarmee was de Periferia, de provincie Dodekanesos, het roerend eens. En zo gebeurde het dat in april 2018 toenmalig minister-president Alexis Tsipras de nieuwe ontziltingsinstallatie kwam openen. Inmiddels is daar nog een tweede installatie bijgekomen.

Bij de renovatie van ons huis hebben we ook het oude waterreservoir opgeknapt. Bij de meeste oude huizen op het eiland is dit reservoir inpandig en wordt er bij de renovatie als eerste uitgemikt, omdat het veel extra ruimte oplevert. Dat mag vanaf volgend jaar niet meer. De autoriteit die gaat over het behoud van de typische eilandarchitectuur heeft bepaald dat het waterreservoir, de cisterne, deel uit maakt van de authentieke eilandarchitectuur en dus niet meer mag worden verwijderd. En die watertank van ons? Die hebben we nog steeds. Want je weet maar nooit1

Voor iedereen een gezond en gelukkig 2023!

Τα λέμε,

Elma