Begin augustus en in een paar dagen tijd stroomt het eiland vol met vooral Italiaanse bezoekers. Ze komen elk jaar weer en velen van hen meerdere keren per jaar. Een aantal heeft een vakantiehuis op het eiland. Anderen verblijven altijd in hetzelfde hotel of pension. En elk jaar zijn er ook weer tientallen nieuwe gezichten. De nieuwkomers willen het Blauwe Huis zien, gaan eten bij Ta Platania en moeten toch op z’n minst een keer naar Saint George, het kleine eilandje, slechts een steenworp uit de kust van grote broer Kastellorizo. Waarom? Omdat hier de film “Mediterraneo” is opgenomen. Een Italiaanse film, die in 1992 een Oscar won voor Beste Buitenlandse Film.

“Mediterraneo” speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog, ergens op een klein Grieks eiland, waar een handvol Italiaanse soldaten wordt gedropt. Hun opdracht is om vijandelijke schepen in de gaten te houden. Maar alles verandert wanneer hun schip wordt geraakt en de soldaten aan hun lot zijn overgelaten. Als de Grieken ontdekken dat ze de soldaten niet hoeven te vrezen, kruipen ze uit hun schulp en de soldaten ontdekken dat het leven nog niet zo slecht is op dat kleine eiland. Aan het einde van de film is het een sport om zoveel mogelijk eilandbewoners te spotten, want de laatste scenes spelen in de ‘”tegenwoordige tijd’” De, nu gepensioneerde, soldaten komen terug naar het kleine eiland en tientallen eilandbewoners zijn voor de laatste scenes aan de haven ingezet. In het echt komen Giuseppe Cedema, een van de hoofdrolspelers, en Vincenzo Monteleone, de scenarioschrijver, nog elk jaar terug naar Kastellorizo.

Kastellorizo was ooit Italiaans grondgebied. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog wees het Verdrag van Sèvres Kastellorizo toe aan de Italianen. Dat werd later door het Verdrag van Lausanne nog eens bevestigd.vAls je verslagen en boeken leest over deze tijd, dan spreekt daar vooral uit dat het een tijd was van gemengde gevoelens. Economisch ging het al slecht, steeds meer mensen verlieten het eiland. In het begin van de jaren dertig waren er zelfs diverse protesten, geleid door het vrouwelijke deel van de bevolking tegen een aantal  zware belastingmaatregelen. Om de band met het eiland te versterken bracht de Italiaanse koning Vittorio Emmanuele III, samen met zijn vrouw en dochters in mei 1929 een bezoek aan Kastellorizo. De economische malaise trok toen al duidelijke sporen en ook de naweeën van de zware aardbeving drie jaar eerder werden nog steeds gevoeld. Het bezoek wordt alom als een hoogtepunt gezien. Een jaar later bracht een groep eilandbewoners een bezoek aan Rome. De reden hiervoor was een feestelijke. Prinses Marie José van België trouwde met kroonprins Umberto van het Huis van Savoy. Ter ere hiervan werden honderd vertegenwoordigers uitgenodigd van Italië’s verre koloniën, een daarvan dus Kastellorizo.

Er zijn geen onmiddellijk herkenbare sporen uit de bezettingstijd. De panden waar destijds de Italiaanse autoriteiten huisden, bestaan nog steeds en zijn nu in gebruik als gemeentehuis en als kantoor voor de kustwacht en de douane. De muren van veel huizen zijn in die tijd verstevigd met ijzeren staven. Dit naar aanleiding van de grote aardbeving in 1926. En onder druk van de Italianen is destijds het kerkhof verplaatst naar zijn huidige plek. Daarvoor was het te vinden voor de grote kerk op Horafia, omringd door woningen. De Italianen vonden dat maar een onhygiënische toestand, dus kregen de overledenen van het eiland een nieuwe rustplaats verderop in Mandraki, aan de zee. Wat resteert op Horafia is het knekelhuis, dat nu knus tegen restaurant Ta Platania aanleunt, waar, inderdaad, filmopnamen zijn gemaakt voor “Mediterraneo”.

De band tussen Kastellorizo en de Italianen gaat echter nog verder terug. De Venetianen waren hier namelijk al in de 17e eeuw. Zo rond 1650 vond de vijfde Ottomaans-Venetiaanse Oorlog plaats. Leider van de Venetianen was ene Francesco Morosini, de Doge van Venetië, maar buiten het zijn van Doge heeft hij in Griekenland de geschiedenisboeken gehaald vanwege zijn rol in de verwoesting van het Parthenon in Athene. Morosini’s contributie aan de lange en rijke geschiedenis van het eiland was de belegering van het kasteel tijdens zijn gevechten tegen de Turken in de Egeïsche Zee. Met de behulp van een berg aan explosieven en een regen aan musketvuur dwong Morosini de Turken tot overgave. De volgende dag werd onder leiding van Morosini het kasteel verwoest en het eiland vakkundig geplunderd. De nog aanwezige Griekse bewoners mochten er blijven wonen, maar moesten wel een jaarlijkse bijdrage betalen aan de Venetiaanse Republiek.

Mediterraneo - Trailer

Terug naar de dag van vandaag, waar alleen de oudste inwoners van Kastellorizo nog herinneringen hebben aan de Italiaanse occupatie en de Venetianen al lang zijn ingeweven in de geschiedenis van dit kleine Griekse eiland. De Italiaanse toeristen zijn, na de Australische Grieken, de tweede grootste groep. Ze zijn verknocht aan het eiland. Augustus is hun vakantiemaand, Italiaans is dan de meest gehoorde taal. Er worden feestjes gegeven waar ze elkaar uitnodigen, ze ontmoeten ook bijna alleen maar landgenoten vanwege het ontbreken van andere nationaliteiten. De Italianen van nu worden verwelkomd als oude bekenden of als nieuws gasten. Gedurende hun verblijf maken al deze Italiaanse gasten deel uit van onze kleine gemeenschap en weven zo mee aan het verhaal van onze geschiedenis.

Τα λεμε,

Elma