Er bestaat een uitdrukking die luidt: "beren op de weg zien". Wat wordt bedoeld is dat men problemen ziet bij iets wat men wil gaan ondernemen. Rita Kirligitsis, wonend in het Pindos gebergte, zag er letterlijk eentje toen ze onderweg naar Thessaloniki was. Sommige mensen zien voortdurend beren op de weg, maar de kans dat u er werkelijk eentje treft is klein. Hoewel, de berenpopulatie in Griekenland groeit, en dat is mede te danken aan Yiannis Boutaris, initiatiefnemer van Arcturos.
Het is nog maar eenentwintig jaar geleden dat wijnmaker Yiannis Boutaris het initiatief nam om de Ursus Arctos, oftewel de bruine beer, in Griekenland in bescherming te nemen. In het bergachtige west Macedonië, in de regio Florina stichtte hij het Arcturos Environmental Center. De berenpopulatie in de Balkan werd ondere andere door stroperij ernstig bedreigd. Het fenomeen van “dansende beer” is mede onder druk van Arcturos uit het Griekse straatbeeld verdwenen. De gekwelde, mishandelde en vaak broodmagere beren worden opgevangen in een opvangcentrum in de buurt van het dorp Aetos, waar zij worden verzorgd en weer op krachten kunnen komen. Als ze genoeg zijn hersteld worden ze van de ziekenboeg overgebracht naar een reservaat in de omgeving van het dorp Nymfaio. Hier verblijven ze in relatieve vrijheid, totdat ze weer in staat zijn om in de natuur te overleven en een onbezorgd en beerwaardig leven kunnen leiden. Inmiddels heeft ook Griekenland een wet die het laten optreden van wilde dieren in het circus verbiedt. Met de bekrachtiging van deze wet, was Griekenland het eerst land in Europa, en het tweede in de wereld. De campagne "Greece, a country free from animal circuses" die Arturos in 2007 startte heeft vruchten afgeworpen!
Arcturos ontfermt zich niet alleen over de bruine beer, maar over alle in het wild levende zoogdieren in Griekenland, waaronder ook de wolf. Inderdaad, datzelfde dier waarover wij hier in Nederland zo ‘n drukte maken of een terugkeer in ons land wel wenselijk is. Datzelfde gold en geldt ook voor de Griekse boeren die hun veestapel bedreigd zien door “Bor”. Als tegemoetkoming fokt Arcturos de Griekse schaapshond en schenkt deze gratis aan veehouders in de bergachtige regio ‘s waar beren voorkomen. De grootste populatie leeft in het Pindos gebergte, er komen ook beren voor in het Rhodope gebergte in Bulgarije. Maar ook op de Peloponnesos, in het district Nafpaktos en in het Olympos gebergte zijn sporen gevonden: een bewijs dat “Bruintje” na een afwezigheid van ruim zeventig jaar weer in deze streken voorkomt. Andere dieren waarvoor Arcturos zich inzet zijn de linxen, reeën, edelherten, de Europese otter, de gewone of goudjakhals (Canis aureus) en de gems.
Voorlichting neemt een hoop vooroordelen bij de tegenstanders van de bruine beer en de wolf weg. Zoals reeds opgemerkt is de kans op een ontmoeting met de uiterst schuwe dieren nihil. Bovendien valt een beer alleen een mens aan als deze een bedreiging vormt voor haar kroost, ook wel cubs genoemd. Deze voorlichting wordt gegeven in infocentra van de stichting. Arcturos adviseert ook bij grote wegenbouwkundige werken zoals de Ignatia snelweg door noord Griekenland. De gestage uitbreiding van het wegennet is dan ook een grote bedreiging van de berenpopulatie: sinds 2003 zijn al zeker 30 beren omgekomen in het verkeer. Een beer kan in de herfst tot wel 180 kilometer zwerven op zoek naar voedsel. Grote kans dat zij bij het oversteken niet eerst naar links en rechts kijken.Andere bedreigingen zijn het per ongeluk dan wel opzettelijk doden van de dieren. Maar ook stroperij, waarbij gebruik wordt gemaakt van giftig aas en niet te vergeten: bosbranden hebben een negatieve invloed op het berenbestand.
Arcturos zet zich in voor de bevordering van biodiversiteit en duurzaamheid, en probeert de ecosystemen in bergachtige gebieden te beschermen in grensoverschrijdende projecten. Het aanplanten van bomen maakt daar onderdeel van uit. De stichting probeert het grote publiek zich ervan bewust te maken dat een harmonieus samen leven van mens en dier mogelijk moet zijn. Hiertoe draagt Arcturos bij met onderwijsprojecten en vrijwilligerswerk.
Het gruwelijke verschijnsel van “dansende” beren kwam niet alleen voor in de Balkan, ook elders in de wereld worden deze dieren op gruwelijke wijze “danspassen” aangeleerd. Deze praktijken werden in Griekenland officieel in 1969 reeds verboden, desondanks kon men tot in de negentiger jaren van de vorige eeuw overal in het land nog, beulen en hun danspartners aantreffen. De moederbeer werd vaak gedood, waarna de cubs in gevangenschap opgroeiden. Naast het ontnemen van de vrijheid en het onthouden van basisvoedsel, werden vaak uit veiligheidsoverwegingen de tanden gebroken. Neus en gehemelte werden vaak doorboort om daardoor een touw te binden waaraan de beer werd meegevoerd. De beren leerden de “danspasjes” op gloeiende platen, door de hitte tilden ze eerst de ene dan de andere poot op.
In Griekenland heeft Yiannis Boutaris zich het lot van de “dansende” beren aangetrokken. Werelwijd heeft de WSPA (World Society for the Protection of Animals) zich gedurende de periode 1995 - 2012 ingezet om het dansen van beren in landen als India en Pakistan te verbieden.Alleen al in India zijn door WSPA 1200 beren gered. En mocht u denken dat het verschijsel niet in Nederland voorkwam, de laatste foto bij deze column dateert uit 1931, u ziet een dansende beer in de Stationsstraat van Elsloo. Oja, ik ben zo vrij geweest u de gruwelijke foto 's van de "dansende" beren te onthouden.
Arcturos, prachtige beelden uit de Pindos (helaas alleen in het Grieks)
Voor meer informatie over Arcturos: http://www.arcturos
Voor meer informatie over WSPA: www.wspa.nl
Bij het schrijven van deze column werd gebruik gemaakt van de website van Arctos Environmental Center en Wikipedia.
Op deze column rust copyright: Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, in enigerlei vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier. Dit is alleen mogelijk na voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.
