Soms kom je tijdens het surfen over het wereldwijde web een leuke website tegen. Dat gebeurde ook tijdens een bezoek aan het Griekenland forum Oriste. Met een muisklik zat ik op de website van Geertje Spilotopoulou: Geertje in Griekenland: schrijfsels uit de havenstad Piraeus. Een goed verzorgde website met heerlijke columns over het dagelijkse leven in die drukke havenstad, maar ook over andere facetten van de Griekse cultuur. Hoogste tijd om middels deze column met haar kennis te maken.

Op je website schrijf je dat je twintig jaar geleden de Hollandse bollenvelden achter je liet en bent verhuisd naar Piraeus. Wat kun je over jouw leven voor de verhuizing vertellen? 

Voor ik naar Griekenland verhuisde woonde, werkte en leefde ik in de wijde omgeving van de Bollenstreek. Maar ik was ook al een paar jaar aan het heen en weer reizen tussen Nederland en Griekenland sinds ik Vassilis had leren kennen. 

In Nederland zijn programma 's als “Ik Vertrek” en “Droomhuis Gezocht” erg populair. Steevast vertrekt men dan naar idyllische plekjes, maar jij komt in het hectische Piraeus terecht. Dat zal erg wennen zijn geweest, heb je ooit spijt gehad?

Met Piraeus heb ik een haat/liefde verhouding. Het is zowel een lelijke stad met hoogbouw, beton, bouwvallen, druk verkeer en slecht onderhouden straten, als een stad die mij intrigeert. Er staan prachtig gerestaureerde gebouwen, zoals het oude postkantoor en het theater, er zijn veel authentieke winkeltjes, vooral rond de oude agora. Ik kan ook nog steeds genieten van bloeiende mediterrane bomen. Het is een stad met een rijke geschiedenis en veel archeologische resten en ik zwerf graag door de smalle straatjes om altijd weer iets nieuws te ontdekken. Piraeus is ook een “rauwe” stad. Er is veel armoede te zien op straat: bedelaars, daklozen en mensen die in vuilnisbakken scharrelen. Toch zijn in Piraeus als je de weg weet, zeker idyllische plekjes te vinden.

Spijt heb ik gehad toen mijn zoon op de basisschool in onze buurt begon en dit een hele slechte school bleek te zijn. Het jaar daarop kon hij naar een school in het centrum van de stad, waar ik mijn bloemenwinkel had. Dat was gelukkig wel een goede school, met betrokken leerkrachten.

 
Had je, voordat je Vasillis leerde kennen, al “iets” met Griekenland? 

Griekenland stond al heel lang op mijn lijstje van landen waar ik heen wilde. Pas in 1991 kwam ik er voor het eerst. Dat was het jaar dat ik Vassilis tegenkwam. 

Als Nederlanders hebben wij de mond vol van “inburgeren” als het om immigranten gaat. Wat heb jij ondernomen om ingeburgerd te raken?

Omdat ik vooral Grieken om me heen had was inburgeren niet zo moeilijk. Je hoort hun verhalen, geschiedenis, de tradities en je leert de taal. Het heeft me wel jaren gekost om de andere manier van denken wat beter te begrijpen, iets wat me nooit gelukt zou zijn als ik voortdurend buitenlandse vrienden om me heen had gehad.
Dit laatste is vooral verleidelijk zolang je de taal nog niet spreekt en natuurlijk heb je vrienden nodig die in hetzelfde schuitje zitten. Maar om echt ingeburgerd te raken is het belangrijkste dat je intensief contact met de lokale bevolking te hebt. Grieken vertellen graag, dat maakt het een stuk makkelijker.

Je hebt een bloemenwinkel geopend in Piraeus, hoe is het om een eigen winkel te beginnen in Griekenland en waarin verschilt de Griekse klant van de Nederlandse? 

Als de bekende bureaucratische perikelen achter de rug zijn is het redelijk simpel om een bloemenwinkel te openen. Een typisch staaltje van de Griekse bureaucratie: omdat ik alles zoveel mogelijk volgens de regels wilde doen, vroeg ik een vergunning aan om de pui van de winkel te mogen veranderen. Van de instantie, die beloofde een ambtenaar langs te sturen om dit te controleren, heb ik nooit meet iets gehoord. Tot… zeven jaar later de vergunning op de mat viel. De pui was natuurlijk al lang en breed veranderd.

Grieken kopen zelden een bloemetje voor thuis, zoals Nederlanders doen. Bloemen zijn duur en worden vooral bij speciale gelegenheden cadeau gedaan. Dat kan een verjaardag, naamdag, geboorte of een bedankje zijn. Het mag dan ook wel iets kosten. Vooral als het een geschenk uit waardering en respect is, besteden Grieken meer geld aan cadeaus dan Nederlanders. Maar dit plaatje is grotendeels van voor de crisis. De afgelopen jaren zijn cadeaus praktischer en kleiner geworden. Veel bedrijven zijn gestopt met het sturen van bloemen of planten als relatiegeschenk.

Als de crisis in alle hevigheid toeslaat, blijkt de winkel niet meer rendabel te zijn en je besloot de winkel te sluiten. Wat doet je nu? 

Ik werk nog in de bloemen als freelancer. De meeste bloemenwinkels hebben geen vaste bloembinder meer in dienst nu de zaken niet goed gaan. Zo nu en dan reis ik ook mee met Vassilis, die als schipper op zeiljachten werkt. Hij heeft dit werk aan het begin van de crisis weer opgepakt. Zolang het niet stormt, is dat leuk om te doen.

Iedere woensdag doe ik vrijwilligerswerk. In de zomer ligt dat even stil, maar vanaf september delen we weer maaltijden, kleding en schoenen uit aan iedereen die dat nodig heeft. Dit doen we op de binnenplaats van een klein kerkje in het centrum van Piraeus. Er wordt altijd koffie en thee geserveerd, de ontmoeting speelt hier een grote rol. Het is belangrijk dat mensen hun verhaal kwijt kunnen. En ik schrijf. Nu er weinig aandacht meer in de media is voor Griekenland, voornamelijk op mijn blog en zo nu en dan een artikel voor een krant.

De crisis laat diepe sporen na in de Griekse samenleving. Kun je daar iets meer over vertellen? 

De crisis heeft een verschuiving teweeggebracht. Een kleine groep mensen is rijker geworden, velen zijn armer geworden. Ondanks de kortingen op lonen en pensioenen en de hoge werkeloosheid blijven de belastingen stijgen. Alles loopt daardoor scheef. Dit zorgt voor grote onzekerheid en angst voor de toekomst. Angst voor werkeloosheid, nog meer kortingen op het pensioen of loon, nog hogere belastingen en niet meer rond kunnen komen, je huis verliezen, ziek worden en geen zorg krijgen.

Jonge mensen trekken naar het buitenland en degenen die hier blijven zien vaak af van allerlei toekomstplannen zoals op zichzelf wonen, studeren, trouwen of kinderen krijgen. Dit zal op lange termijn grote gevolgen hebben voor de samenleving. Eigenlijk zijn de sporen van de crisis in alle facetten van de samenleving zichtbaar.

De gezondheidszorg is vooral zwaar getroffen door de bezuinigingen. Kun je beschrijven wat voor gevolgen deze maatregelen hebben gehad op de zorg? 

Met je baan, verlies je in Griekenland na een jaar ook je bijstandsuitkering en het recht op zorg. Gelukkig zijn er door vrijwilligersartsen ruim 40 ziekenhuisjes opgezet, om deze groep te helpen. Helaas doet de regering geen enkele poging tot samenwerking met deze artsen. Vaak is er een therapie of apparatuur nodig die deze ziekenhuisjes niet kunnen bieden. Er gaan onnodig mensenlevens verloren. Ik heb hierover een artikel geschreven dat je op mijn blog kunt lezen. Voor de mensen die hun premie voor ziektekosten wel iedere twee maanden betalen is het er ook niet beter op geworden. Er zijn veel artsen en ander medisch personeel ontslagen en er moet steeds meer uit eigen zak betaald worden. In het kort komt het erop neer dat de regering lijkt aan te sturen op het Amerikaanse model: Wie geld heeft krijgt zorg, wie arm is crepeert.

Ontevredenheid en onzekerheid over de toekomst wakkert onverdraagzaamheid aan. Het resulteerde in Griekenland in de opkomst van de “Gouden Dageraad” Ook op de Nederlandse televisie hebben we de ontwikkelingen kunnen volgen. De partij wordt momenteel door justitie aangepakt en meerdere prominente politici zitten vast. Wat is de invloed van de partij op het dagelijkse leven?

Regelmatig zien we groepen van deze terroristische organisatie op straat. Mensen blijven staan kijken, maar uiten hun verontwaardiging pas als de groep voorbij gemarcheerd is. De angst is toegenomen. Die angst leeft natuurlijk vooral onder (illegale) immigranten, homoseksuelen en iedereen die ”anders” is.
Ik hoop dat mensen vooral het gesprek blijven aangaan, met degenen die zeggen dat de Gouden Dageraad (GD) “in ieder geval nog iets doet”, want de partij is heel actief. Ik heb gemerkt dat als je doorvraagt, deze mensen vaak niet echt achter de ideeën van de partij staan. Ze zijn teleurgesteld in de politiek en dit is hun laatste strohalm.

Overigens is het totale politieke plaatje van Griekenland minder zwart/wit dan velen denken. Ook in andere partijen zitten politieke figuren met extreem rechtse ideeën en achtergronden. En beloofde premier Samaras niet om Athene ”schoon te vegen”? Zijn schoonmaakactie hield in dat “illegale” immigranten in hartje Athene op een vernederende manier werden gearresteerd en afgevoerd naar “een concentratiekamp”, zoals immigranten het zelf noemen. Ze leven daar onder onmenselijke omstandigheden. Onder hen ook vrouwen met kinderen, die vaak al 16 maanden of langer vastzitten. Lees hier meer over op mijn blog in het stuk “Ik heb de zon al drie maanden niet gezien”.

De GD wordt (financieel) gesteund door rijke reders en zakenlui. Maar ook door enkele orthodoxe kerkvaders, zoals de Metropoliet van Piraeus, die dit bepaald niet onder stoelen of banken steekt. Andere kerkvaders, zoals de Metropoliet van Sisaniou en Siatistis, gaan hier hard tegenin. In een interview op T.V. noemde hij de partij Μαυρη Νυχτα (Zwarte Nacht) en een organisatie die zich identificeert met Hitler. Hij adviseerde de partij, die het Orthodoxe geloof hoog in het vaandel heeft, het verhaal van de barmhartige Samaritaan dat Christus vertelde nog eens te lezen. In dit verhaal wordt juist omgezien naar een vluchteling, een verstotene en vreemdeling. De Metropoliet is na deze uitspraken diverse keren bedreigd.De burgemeester van Thessaloniki, Yiannis Boutaris, is ook zo iemand die zijn afgrijzen voor GD niet verbergt. Hij bedacht een manier om openlijk te protesteren tegen de verkiezing van twee GD leden in de nieuwe gemeenteraad en speldde tijdens de eedaflegging een gele davidster op zijn jasje. De GD is overal geïnfiltreerd. In het politieorgaan, justitie, de zakenwereld, het leger en zelfs in de Orthodoxe kerk. 

Veel Grieken, en vooral ook studenten zoeken hun heil in het buitenland met alle gevolgen van dien voor de toekomst van hun vaderland als zij niet terugkeren. Heb je een terugkeer naar Nederland overwogen, en zo ja, waarom heb je het niet gedaan?

Ja, ook wij hebben een terugkeer overwogen. Vooral in de eerste jaren van de crisis was het klimaat heel paniekerig. De media heeft hierin een slechte rol gespeeld, door nog meer angst en onzekerheid onder de mensen te zaaien. Overal stonden groepjes mensen op straat opgewonden te praten. Er waren rellen, stoeptegels vlogen door de lucht, de omzetten kelderden. “De banken zullen omvallen”, zei men tegen elkaar, waarna een bank run volgde. Het is onvoorstelbaar als je het niet hebt meegemaakt. Je stond op met de crisis en je sliep er mee in. Het is volgens velen de “verdeel en heers tactiek” die de regering toepast. Een psychologische oorlog, met veel onduidelijkheid voor het Griekse volk.
Het was in die tijd dat we over een terugkeer dachten. We overlegden met Nederlandse familie en vrienden. Maar ook in Nederland nam de werkeloosheid toe. Na wikken en wegen hebben we van het plan afgezien. Het gaf veel onrust en ik denk niet dat we gelukkiger zouden zijn geworden in Nederland.

Hoe ziet je de toekomst in Griekenland en die van je kinderen? 

Zonnig! Dat is de enige zekerheid die we hebben. De generatie die is opgegroeid in de crisisjaren, zoals mijn kinderen, kan nog het beste omgaan met de situatie. Ze hebben geleerd genoegen te nemen met minder, in tegenstelling tot de voorgaande “verwende generatie”. Ze krijgen met een laag budget meer gedaan en ze helpen elkaar. Volgens velen zijn dit de mensen die het land weer op zullen bouwen. Hopelijk gaan we van deze generatie veel positiefs terugzien in de samenleving en de politiek de komende jaren. We hebben veel moeten inleveren en er zijn deuren dicht gegaan. Maar we moeten verder met ons leven en genieten van wat echt van waarde is, de dingen die niet te koop zijn met geld.

In deze moeilijke tijden is het mooi om te zien dat Grieken zowel als Nederlanders φιλοτιμοι zijn. Nederlanders op een nuchtere manier, Grieken op meer gepassioneerde wijze. Zo zie ik op de fruitmarkt vaak handelaren die mensen een paar kilo fruit toestoppen. Op groter schaal hebben fruittelers tonnen fruit weggegeven aan hulpinstanties. Van Nederlandse vrienden die hier wonen krijg ik regelmatig kleding voor de uitdeelactie die we in Piraeus houden. Een Nederlandse arts sleepte een tas vol medicijnen en medische apparatuur naar Athene, om deze aan de vrijwilligerskliniek te geven. Het is niet de oplossing, maar het geeft hoop.

Je bent begonnen met een eigen website: “Geertje in Griekenland: Schrijfsels vanuit de havenstad Piraeus”. Hoe heb je ontdekt dat je zo goed kon schrijven? 

Schrijven doe ik zolang als ik me herinner. Mijn zusje zei weleens tegen me: “Jij zou veel meer kunnen doen met schrijven”. Maar ik was in die tijd druk met twee kinderen en een eigen winkel. Tot de crisis zijn intrede deed. Het werd steeds stiller in de winkel en mijn zus zei: “Ga over de crisis schrijven!”. Terwijl ik me nog afvroeg of ik dat wel kon, legde zij meteen contact met iemand die bij een krant werkte. Ik moest een proefstukje schrijven. Het was in de tijd, dat er dagelijks gedemonstreerd werd op het Syndagmaplein. Mijn zoon had net gespijbeld van school om er bij te kunnen zijn. Mijn kinderen waren enorm bezig met wat er in hun land gebeurde. Ik schreef hierover in mijn eerste column. Na mijn vuurdoop heb ik bijna twee jaar een wekelijkse column geschreven op de pagina economie van het Reformatorisch Dagblad: “Grieks Dagboek”.

Ik kreeg regelmatig reacties van lezers. Het was hartverwarmend hoe Nederlanders meeleefden en geïnteresseerd waren in mijn verhalen over wat het Griekse volk mee maakte. Het grootste compliment kreeg ik van Nederlanders en Belgen die ook in Griekenland wonen. Zij vertelden zich te herkennen in mijn verhalen en hetzelfde mee te maken. En dat was precies wat ik wilde laten zien: hoe het hier echt was.

Tot slot stellen wij je graag in de gelegenheid om je direct tot de bezoekers van onze website te richten. Wat zou je aan hen kwijt willen? 

Met mijn blog ben ik pas een jaar geleden begonnen. Hier kunt u een groot deel van mijn columns lezen, die ik de afgelopen jaren geschreven heb over de financiële crisis in Griekenland. Ik merk dat er nog steeds mensen op zoek zijn naar wat er precies gebeurd is in Griekenland.

De laatste tijd schrijf ik wat meer over het Griekse leven zoals ik het beleef en over mijn reizen in Griekenland. Het element ‘crisis’ komt daarin wel vaak terug, maar Griekenland is zoveel meer. Het blijft een prachtig land. Een land vol verhalen. Voorlopig wil ik ze blijven opschrijven. 

Voor een bezoek aan de website Geertje in Griekenland: schrijfsels uit de havenstad Piraeus klikt u eenvoudig op de volgende link: geertjeingr.wordpress.com

Op deze column rust copyright:  Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, in enigerlei vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier. Dit is alleen mogelijk na voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.