In goed "Nederlands" zou de grootste Griekse componist, tekstschrijver en zanger nu singer/songwriter worden genoemd: Vassilis Tsitsanis. “Onze eigen” Kostas Kordalis, secretaris van onze vereniging werkte in het kafeinion van diens broer in Trikala en heeft hem er wel eens horen spelen. In deze column besteden we aandacht aan de componist van het beroemde “Sinefiasmeni Kiriaki”.

Of Vassilis Tsitsanis ook de tekst heeft geschreven van het beroemdste lied uit het Griekse culturele erfgoed ooit: “Sinefiasmeni Kiriaki”, is nog maar de vraag, daar komen we later in deze column op terug.

Vassilis Tsitsanis werd op 18 januari 1915 in Trikala geboren. Zijn ouders zijn afkomstig uit Epiros en de zogenaamde 'Kleftika” liederen uit deze streek worden door vader Tsitsanis, een schoenmaker, op zijn mandoline gespeeld. Als zijn vader komt te overlijden, Vassilis is dan elf jaar, erft hij de mandoline en laat deze ombouwen tot een bouzouki. Om het gezin te ondersteunen, Vassilis heeft twee broers en een zus, speelt Vassilis viool op paniyeri. Op vijftienjarige leeftijd verschijnt de eerste compositie van zijn hand.

In 1936 verhuisd Vassilis naar Athene om aldaar een rechtenstudie te gaan volgen. Een opleiding welke hij echter nooit zal afmaken. Om wat bij te verdienen werkt hij namelijk in muziekrestaurants. Tijdens een van deze optredens leert hij Dimitris Perdikopoulos kennen welke hem bij een platenmaatschappij introduceert. Zijn eerste opname dateert uit 1937.

Ook Vassilis Tsitsanis ontkomt niet aan zijn militaire dienstplicht. Deze vervult hij in Thessaloniki. Vanuit Athene is er echter veel belangstelling van platenmaatschapijen voor zijn muziek en Vassilis reist dan ook regelmatig naar de hoofdstad voor opnames. Hiervoor moest hij telkens verlof vragen, en keer op keer kwam hij daar te laat van terug. Naast de plaatopnames bestond het leven van Vassilis in die tijd uit het vervullen van diciplinaire maatregelen welke zijn superieuren hem oplegden. Het bekendste lied uit die tijd is “I Archontissa”.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ – ΑΡΧΟΝΤΙΣΣΑ

ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΙ ΜΑΡΙΚΑ ΝΙΝΟΥ – ΘΑ ΚΑΝΩ ΝΤΟΥ ΒΡΕ ΠΟΝΗΡΗ

In deze vooroorlogse jaren is dictator Ioannis Metaxas in Griekenland aan de macht. Onder zijn bewind werden de onder de lagere bevolkingsgroepen populaire Rembetika verboden. De muziek van Vassilis Tstsanis ontkwam echter wel aan de censuur en werd deze nieuwe volksmuziek zelfs populair in de gegoede kringen. Tijdens de Duitse bezetting welke op de dictatuur van Metaxas volgde, werkte Vassilis opnieuw in muziekrestaurants. Hoewel er in die jaren geen opnames plaatsvonden, componeerde hij toch een groot aantal liederen waaronder : Nichtes Magikes”, maar ook het eerder genoemde: “Sinefiasmeni Kiriaki”. Het lied werd in 1948 langspeelplaat uitgebracht door Sotiria Bellou en Prodromo Tsaousakis.

“Sinefiasmeni Kiriaki”

Zowel over het onderwerp als over wie de tekstdichter van dit beroemdst lied uit het Griekse culturele erfgoed bestaat nog steeds onduidelijkheid. Volgens eigen zeggen is het lied gebaseerd op een tragische gebeurtenis tijdens de Tweede Wereldoorlog in Thessaloniki: Samen met twee vrienden zag hij hoe enkele mannen de leus: “dood aan het fascisme: vrijheid” op een muur wilden kalken. Nog voordat de tekst er stond werden zij door toevallig passerende Duitse soldaten doodgeschoten. 

Maar er bestaat ook een andere lezing, namelijk die van de eveneens uit Larissa afkomstige tekstschrijver Alekos Gouveris. Hij beweert de tekst geschreven te hebben naar aanleiding van een nederlaag van zijn favoriete voetbalelftal uit Larissa. Uit een handgeschreven briefje dat in 2004 opdook zou moeten blijken dat tenminste een gedeelte van de tekst van zijn hand zou moeten zijn. De Hellenic Society for the Protection of Intellectual Property (AEPI) houdt het er voor alsnog op dat 80% van de tekst werd geschreven door Tsitsanis en 20% door Gouveris.

Βασίλης Τσιτσάνης - Συννεφιασμένη Κυριακή

Συννεφιασμένη Κυριακή, 
μοιάζεις με την καρδιά μου
που έχει πάντα συννεφιά, 
Χριστέ και Παναγιά μου.

Όταν σε βλέπω βροχερή, 
στιγμή δεν ησυχάζω.
μαύρη μου κάνεις τη ζωή, 
και βαριαναστενάζω.

Είσαι μια μέρα σαν κι αυτή, 
που ‘χασα την χαρά μου.
συννεφιασμένη Κυριακή, 
ματώνεις την καρδιά μου.

Cloudy Sunday,
you represent my heart,
where it is all cloudy,
Christ and Holy Virgin.

When I see you raining,
I don't calm down.
You make my life dark (dull)
and I deeply sigh.

You are a day just like this,
where I lost my happiness.
Cloudy Sunday,
you make my heart bleed.

In 1946 vestigt Vassilis zich in Athene en het volgende tiental jaren zijn de belangrijkste van zijn leven. Hij krijgt eindelijk echte erkenning en waardering voor zijn muziek. Ondanks het feit dat de volksmuziek midden jaren vijftig van de vorige eeuw, zowel rembetika en laïka veranderingen ondergingen bleef Vassilis trouw aan zijn eigen muziekstijl. Zijn teksten gaan doorgaans over de angsten, verlangens en noden van de “gewone Griek”: het volk dat zoveel heeft moeten doorstaan. Veel van zijn composities worden gekenmerkt door de driedelige intro 's en opvallende expressieve melodielijnen. Zijn liederen worden gezongen en uitgebracht door alle grote namen, niet alleen uit die tijd, maar tot op de dag van vandaag, waaronder: Marika Ninou, met wie hij een liefdesrelatie had, Sotiria Bellou, Kazantzidis, Bithikotsis, Gavalas, Angelopoulos, Haroula Lampraki, Stamatis Kokotas en Yiorgos Dalaras om maareens een paar namen te noemen.

Βασίλης Τσιτσάνης kai Σωτηρία Μπέλλου - ΣΑΝ ΑΠΟΚΛΗΡΟΣ ΓΥΡΙΖΩ

Op initiatief van de UNESCO neemt Vassilis Tsitsanis in 1980 het dubbelalbum “Harama” vernoemd naar het podium waarop hij de laatste veertien jaar van zijn leven stond. Op het album staat traditionele laïka maar ook geïmproviseerde bouzouki muziek. Het leverde hem een “Le Grand Prix du Disque” van de “Académie Charles Cros” op. Deze in 1947 opgerichte en in Chézy-sur-Marne, Frankrijk, gevestigde academie poogt een brug te slaan tussen gouvernementele beleidsmakers op het gebied van cultuur en professionele muzikanten en de muziekindustrie. De prijs wordt sinds 1948 jaarlijks uitgereikt. Er is tot op heden slechts één andere Griekse prijswinnaar: Haris Alexiou.

Op zijn verjaardag, 18 januari 1984 sterft Vassilis Tsitsanis op negenenzestig jarige leeftijd aan de gevolgen van een longoperatie in het Royal Brompton Hospital in Londen.

Rembetika: de Griekse “Blues”:

De Griekse volksmuziek ondergaat na de val van Smyrna, het huidige Izmir (Turkije) op 26 augustus 1922, oriëntaalse invloeden. De gevluchte Grieken vestigen zich in steden als Thessaloniki en Piraeus. Deze vluchtelingen brengen hun eigen cultuur mee die zich vermengt met de Griekse. Hun liederen gaan voornamelijk over het bestaan van de vluchtelingen: de verschrikkingen, ontheemdheid en eenzaamheid. In de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw verandert het onschuldige karakter van de rembetika. In hasjtenten in de havensteden bezingen macho 's, de zogeheten “mangas” in de liederen de roes na het gebruik van een snuif cocaïne. Dat zinde de toenmalige regering van dictator Metaxas geheel niet: de muziek werd dan ook verboden en de hasjtenten werden vernield en gesloten.

Na de Tweede Wereldoorlog verandert het karakter van de rembetika opnieuw. Onder invloed van Vassilis Tsitsanis worden de teksten milder, iets wat de goedkeuring van de gegoede burgerij wel kon weg dragen en zodoende werd de “Griekse Blues” “salonfähig”. Vanaf de jaren vijftig ontwikkelt zich een vrolijkere en daardoor toegankelijkere variant van de rembetika: laïka.

Deze column is opgedragen aan Kostas Kordalis, secretaris van de Griekse Vereniging Eindhoven.

Voor meer informatie over Vassilis Tsitsanis: www.tsitsanis.gr/en

Voor meer informatie over Vassilis Tsitsanis: en.wikipedia/Vassilis_Tsitsanis

Voor meer informatie over Vassilis Tsitsanis: /www.greeksongs-greekmusic.com/vasilis-tsitsanis/

Voor meer informatie over rembetika: nl.wikipedia.org/wiki/Rebetika

Voor meer informatie over Académie Charles Cros: en.wikipedia.org/wiki/_Charles_Cros

Voor het interview met Kostas Kordalis: interview-kostas-kordalis,-secretaris-griekse-vereniging-eindhoven

Op deze column rust copyright:  Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, in enigerlei vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier. Dit is alleen mogelijk na voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.