Mijn naam is Ruth de Ruwe en ik ben landschaps- en culinair fotograaf. Ik woon en werkt op Texel. Naast de boeken die ik maak met culinair schrijfster Annette van Ruitenburg voor Fontaine Uitgevers, geef ik ook eigen producties uit, met Annette, maar ook alleen. Eind februari 2014 werd ik gebeld door vriend en collega-fotograaf René Pop. Wij hadden net samen een fotoboek gemaakt over Texel, ons prachtige eiland in de Waddenzee en ik dacht dat het over de lancering van het boek zou gaan...
Maar hij had een heel ander verzoek: "Ben jij thuis vanmiddag? Ik heb hier iemand die je moét ontmoeten! Zij komt uit Griekenland, is hier nog maar één dag, vliegt morgen terug en zoekt al lang naar een uitgever voor haar kookboek over traditionele gerechten uit het gebied waar zij woont. Ik denk dat dit net iets is voor jou".
Zo ontmoet ik Rita voor het eerst bij mij thuis op Texel. Ze is via gezamenlijke vrienden bij René terecht gekomen en zag daar de reis-kookboeken “De smaak van Texel” en “De smaak van de wadden” die ik met Annette van Ruitenburg maakte. Die boeken spraken haar erg aan. Ze was met een manuscript voor een kookboek in haar koffer naar Nederland gekomen en wist eigenlijk niet precies hoe ze het aan moest pakken om het uitgegeven te krijgen. Die middag hebben we een klein uurtje met elkaar gepraat, het klikte meteen, was alsof we elkaar al veel langer kenden... We spraken af dat ik, zodra er tijd was, naar de Zagori zou komen om een proefhoofdstuk te maken.
Begin mei reisde ik met reisgenoot Marian Merkelbach af naar Ano Pedina. (Marian raakte ook meteen enthousiast en is vervolgens samen met Annette en mij in het project gestapt.) Na een vlucht Amsterdam-Thessaloniki reden we met onze huurauto in drie uur over de schitterende snelweg, Egnatia Odos, naar Ioannina, de hoofdstad van Epirus, en vervolgens de bergen in, naar Ano Pedina. In het dorp aangekomen zochten we naar een rood huis. We reden het steile weggetje omhoog het dorp in en zagen al snel Hotel Porfyron, het enige rode huis en het dorp. De rest van de huizen is allemaal grijs, met natuurstenen muren...
Die eerste week hebben we de omgeving verkend, de eerste gerechten op de foto gezet en genoten van het heerlijke eten dat Yiannis en Rita hun gasten voorschotelen.Alle ingrediënten komen uit de directe omgeving, alles wordt zelf gemaakt. Er wordt ook geen voedsel verspild, dus we zetten de gerechten op de foto, vlak voor ze werden opgediend aan de andere gasten en aan ons. Er werd niet geknoeid met het eten om het er (nog) beter uit te laten zien. Als mogelijk fotografeerde ik buiten. Daglicht is gewoon het beste licht, als het niet te zonnig of te bewolkt is tenminste...
Ik gebruik een 100 mm. macrolens voor de food-fotografie, met een macro-ringflitser. Zo kan ik lekker dichtbij het bord komen en krijg ik niet teveel zware slagschaduwen als de zon schijnt of als er kunstlicht nodig is. Daarvoor heb ik als ik op locatie fotografeer twee LED lampen met 64 led-jes ieder, die je traploos van kleurtemperatuur kunt veranderen. Dit neemt niet al te veel ruimte in beslag, hoewel ik toch altijd wel twee of drie fototassen mee heb, twee a drie body's, vier lenzen, flitsers, lampen, batterijen, laders enz. enz.
Griekenland is altijd een favoriete bestemming van me geweest. Bij mijn eerste bezoek, begin tachtiger jaren, voelde ik me er meteen thuis. Mijn echtgenoot Jakob en ik reisden ieder jaar af naar het Griekse, soms per vliegtuig, maar ook met de eigen auto, via toenmalig Joegoslavië. Later ontdekten we de route per ferry via Italië, dat was een uitkomst! In mijn dertiger jaren heb ik een begin gemaakt Nieuwgrieks te leren, in de afgelegen gebieden die wij bezochten werd vaak niet meer dan alleen Grieks gesproken en ik wilde graag met de mensen kunnen praten, later ben ik een vervolgcursus gaan doen, nu heb ik daar profijt van.
Na het eerste bezoek in mei 2014, ben ik nog vele malen terug geweest in de Zagori, om aan het boek te werken met Rita en Yiannis. Meestal met mijn echtgenoot, met de auto via Ancona-Igoumenitsa. Maar soms voor een korter bezoek ook met het vliegtuig. We waren er in alle seizoenen en het is er altijd even prachtig. Nu ligt het boek er en met zijn meer dan honderd recepten en verhalen over natuur en cultuur is het denk ik een must voor de Griekenland-liefhebber.
Een reisverslag:
De Zagori is adembenemend mooi en je hebt soms de indruk dat je terugreist in het verleden.
Het is een wild gebied, waar nog wolven en bruine beren voorkomen, maar toch ook toegankelijk en uitermate geschikt voor wandelingen en dagtochten. Zo bijzonder is de natuur dat het ook is uitgeroepen tot Geopark -Vikos-Aoos Geopark, waar je op een wandeltocht door een gids uitleg kunt krijgen over het ontstaan van het gebied. De 46 dorpen, de 'Zachorochoria' liggen tegen de berghellingen geplakt en naast de indrukwekkende natuur maken ook de architectuur van de huizen met hun dry-stone walls en de vele eeuwenoude boogbruggen deze streek bijzonder. Schaapherders met hun kuddes dwalen langs de berghellingen. De grote herdershonden hebben halsbanden met ijzeren punten, zodat de wolven hen niet naar de keel kunnen grijpen als ze hun kudde beschermen.
Dit is niet het Griekenland dat de meeste mensen kennen, met drukke stranden en witte kerkjes met blauwe koepels.Dit ruige berggebied is onbedorven, de natuur intact en de mensen leven veelal nog volgens oude tradities en dicht bij de natuur. Wilde groenten, 'horta' en bergthee verzamelen op de berghellingen, cantharellen plukken in de bossen en zelf drank stoken horen hier nog bij het dagelijks leven.
Je kunt er op meerdere manieren naartoe reizen. Voor een kort bezoek van een of twee weken per vliegtuig naar Thessaloniki en dan per huurauto over de mooie, met steun van de Europese Unie aangelegde, Egnatia Odos, de prachtige snelweg die je dwars door de bergen in ruim drie uur naar Ioannina brengt. Voor een langer verblijf kun je met eigen auto de ferry nemen, die je in 17 uur vanuit Ancona in Italië naar Igoumenitsa brengt, dan rijd je in een uurtje naar Ioannina, de hoofdstad van Epirus. Als je de stad uitrijdt in Noordelijke richting begint de klim omhoog de bergen in naar Kendriko Zagori, centraal Zagori.
Het dorpje Ano Pedina, waar mijn reis in mei begint, ligt aan de rand van het gebied op 1000 meter hoogte. We rijden het dorp in over een steil weggetje en zijn op zoek naar een rood huis, Hotel Porfyron, waar ik met Rita, de vrouw des huizes, heb afgesproken. Omdat zij een hotel runnen, hebben mijn reisgenoten en ik alle tijd de omgeving te verkennen tussen de kooksessies door.Gewapend met een topografische kaart is onze eerste bestemming het uitkijkpunt over de Vikoskloof “Oxia”. We rijden eerst naar het dorp Monodendri, waar je het klooster Agia Paraskevi kunt bezoeken, dat op het randje van de Vikoskloof balanceert.Daarna rijden we door, langs het “Stenen Woud”, hier lijken enorme hopen stenen opgestapeld te zijn door reuzenhanden. Aan het einde van de weg is een parkeerplaats, daarvandaan daal je via een nieuw gemaakte “kalderimi'” (ezelpad) een stukje af tot achter een paar grote stenen opeens de adem je stokt in de keel...Je kijkt hier recht de kilometerdiepe Vikos kloof in. Gelukkig staat er op het steilste punt een muurtje want als je er gevoelig voor bent, lijkt die enorme diepe leegte je er wel naartoe te trekken. Als we terugwandelen zien we een gedenkkastje met een heiligen-afbeelding erin en wat briefjes en eromheen honderden stenen met opschrift, namen en datums.
Er zijn drie van deze spectaculaire uitkijkpunten. Schuin tegenover Oxia, aan de andere kant van de kloof vinden we “Beloi”. En dan is er nog een bij het dorp Vikos.Voor Beloi klim je eerst naar het hoogst gelegen dorp Vradeto op zich al een prachtige rit. Daarvandaan loop je in zo'n twintig minuten naar het uitkijkpunt, dat misschien nog wel spectaculairder is dan dat van Oxia. Bij Vikos loopt een pad naar beneden de kloof in, je kunt die dan doorwandelen en bij Monodendri kun je dan weer omhoog, maar er zijn meerdere begin- en eindpunten mogelijk. Reken op minimaal 6 tot 7 uur wandelen en klimmen.Ook de Aoös kloof is zeer de moeite waard voor een iets minder uitdagende wandeling naar het Stomio klooster of het pad langs de Voidomatis rivier naar het vervallen Moni Aghi Anarghiri.Als je bij Kleidonia naar boven rijdt naar Palia Kleidonia kom je langs het moni Agios Abanasios, waar je links een doorkijk hebt naar de Vikoskloof hebt en rechts het dal waar de rivieren Aoös en Voidomatis bij elkaar komen. Je kijkt hier over de vruchtbare vlakte tot Albanië aan toe.
We maken een sprongetje naar oktober en gaan truffels zoeken in het oosten van de Zagori met Katharina en Irma, haar truffelhond en jong hondje in opleiding. Het is wat laat in het seizoen voor de zomertruffel en de honden hebben niet zoals gewoonlijk een dag gevast vóór een zoektocht, dus we krijgen géén garanties dat we ook daadwerkelijk iets gaan vinden... Dit komt omdat wij kort van te voren pas met haar konden afspreken. We ontmoeten elkaar in een bocht in de weg ergens in het zuidoosten van de Zagori.
De honden worden losgelaten uit de auto en de speurtocht kan beginnen. Katherina spreekt niet zo best Engels, maar gelukkig is Rita is erbij en ik versta er ook wel wat van.We zijn nog maar een klein stukje van de weg af als Irma, de truffelhond al begint te graven onder een struikje. Katherina graaft verder met haar schepje en...niks. Dit herhaalt zich nog enkele malen. We worden gewezen op de pootafdrukken en gaten in de grond van wilde zwijnen, die ook dol zijn op truffels. Het verbaast mij ook niks dat we geen truffels vinden, we hebben per slot ook geen garanties en ik verwacht ook niets, de wandeling met uitleg over de natuur is al leuk genoeg. Even later gaat Irma weer spitten, Katherina erbij met haar schep en ja hoor, een mooie grote truffel!Daarna worden er nog veel meer gevonden, ook het jonge zwarte hondje in opleiding mag een keertje verder zoeken waar Irma begonnen is en wordt uitbundig beloond als ze een truffeltje vindt. Wie had dat gedacht, truffels in Griekenland...Die avond eten we paddenstoelenrisotto met truffel
Er loopt rond het bergmassief van de Zagori van Konitsa in het noorden via Elefthero, Palioseli, Vrisochori, Iliochori, Skamneli, Kapesovo, Kato Pedina, Aristi en Kleidonia weer naar Konitsa. Het is vrij goed begaanbare asfaltweg. Op sommige plekken zijn er verzakkingen of blokkeren gevallen rotsblokken de doorgang, maar daar kun je wel omheen. Een mooie dagtocht met de auto, met af en toe een wandeling onderweg. Neem wél proviand en water mee, er zijn niet veel eetgelegenheden onderweg. In de winter ligt er sneeuw in de bergen en verandert het landschap in winterwonderland.
We zijn er in de Megali Evdomia, de Grote week voor Pasen. Hier vieren we de belangrijkste kerkelijke gebeurtenis van het jaar met de bewoners van Ano Pedina. Donderdag voor Pasen worden de eieren geverfd met uienschillen, rood als het bloed van Jezus. Paaskoeken (eierkoeken met een gat in het midden) worden gebakken. Vrijdag versieren vrouwen en meisjes in de kerk het epitaphion (de symbolische baar van Christus), die 's avonds in een processie rond de kerk of door het dorp gedragen wordt. Paaszaterdag is de nachtdienst, waar rond middernacht de priester de kaarsen die iedereen meeheeft ontsteekt en 'Christos anesti' uitroept.Paaswensen worden uitgesproken en de kaarsen gaan brandend mee naar huis om een kruis te zetten boven de voordeur, dit zal bescherming bieden voor het nieuwe jaar dat is aangebroken.Nu wordt de Majieritsa, Paassoep rijkelijk gevuld met vlees, gegeten, dit betekent het einde van de periode van vasten. Er worden eieren getikt en voor degene wiens ei het laatst nog heel is, belooft het een goed jaar te worden.
Het boek kost 24.95 en is te bestellen via een mailtje naar
of direct uit de webwinkel van Annette: www.annettevanruitenburg.nl/winkel
Op deze column rust copyright: Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, in enigerlei vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier. Dit is alleen mogelijk na voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.
Op het gebruikte beeldmateriaal rust copyright. courtesy: www.ruthderuwe.nl
