Stathis Papaloukas is docent Nieuwgrieks aan zijn Griekse school ALFA in Heeswijk-Dinther (Noord Brabant). Hij schreef drie boeken: “Nieuwgriekse Grammatica” (Nederlands), “Ολλανδική Γραμματική στα ελληνικά” (Nieuwgrieks) en recent verscheen zijn boek “Correspondentie Gids/ Οδηγός Αλληλογραφίας” (Nederlands / Nieuwgrieks).
Nieuwsgierig geworden naar de schrijver van deze interessante boeken besloot ik hem te interviewen. Mijn recensies van zijn boeken “Nieuwgriekse Grammatica” en “Correspondentie Gids/ Οδηγός Αλληλογραφίας” vindt u elders op onze website, via de links onder de tekst van dit interview.
Stathis Papaloukas is geboren vlakbij Delphi in Kyriaki, een betoverend dorp op de berg Helikon. Hij heeft in Livadia het Atheneum afgerond en is daarna naar Athene verhuisd waar hij voornamelijk in de horeca heeft gewerkt. Nadat hij zijn militaire dienstplicht had vervuld, heeft hij uiteindelijk zijn eigen restaurant geopend.
Sinds 1998 woont hij met zijn vrouw en hun drie kinderen in Nederland. In 2006 behaalde hij zijn diploma als “Administrateur” aan het ROC Veghel. Hij woonde al enige tijd in Nederland toen hij op zoek ging naar een manier waarop hij zijn kennis over de Griekse taal en cultuur met de Nederlanders kon delen. Inmiddels geeft hij al twaalf jaar Griekse les aan zijn eigen Griekse School ALFA. Hij heeft daarnaast ook vijf jaar lesgegeven op de Volksuniversiteit in Oss en een jaar op het Taleninstituut Jeroen Bosch in Vught.
Stathis, je bent tegenwoordig werkzaam als docent Nieuwgrieks aan je eigen school en je schrijft boeken over de grammatica van het Nieuwgrieks en het Nederlands. Kun je me iets vertellen over je achtergrond?
Graag. Na de basisopleiding heb ik het Atheneum gevolgd en afgerond in Livadia, een provinciestadje in de buurt van Athene. Toen ik later met mijn gezin naar Nederland verhuisde, ging ik lessen Nederlands volgen. Daarna heb ik vier jaar aan het ROC Veghel gestudeerd, waar ik mijn diploma als “Administrateur” behaalde. Al die jaren was ik echter voortdurend in contact met de boeken, voornamelijk door het bestuderen van oude en moderne schrijvers, zowel Grieken als buitenlanders. De onderwerpen die mij interesseerden gingen over literatuur, filosofie en economie. Ik ga hiermee door en bestudeer deze tot op de dag van vandaag.
Oorspronkelijk werkte je vooral in de horeca, hoe ben je van restauranthouder in Athene uiteindelijk docent Nieuwgrieks in Nederland geworden?
Toen ik het Atheneum afrondde, deed ik wat velen deden en verhuisde ik naar Athene, waar ik vele jaren in verschillende restaurants en hotels werkte en verschillende functies vervulde. Nadat ik mijn militaire dienstplicht had vervuld durfde ik samen met mijn vrienden ons eerste restaurant te openen en een paar jaar later opende ik het tweede. Toen ik me in Nederland vestigde, werkte ik eerst in een Grieks restaurant en vervolgens ben ik in dienst bij een Golden Tulip hotel gegaan, waar ik tot op heden werk.
Toen ik in Nederland woonde en werkte, kreeg ik een vurige wens mijn kennis over de Griekse taal met de Nederlanders te delen en, tegelijkertijd, het culturele erfgoed van mijn land dichter bij hen te brengen. Daarom begon ik systematisch te zoeken naar manieren om mijn doelen te bereiken. Uiteindelijk begon ik Griekse lessen te geven aan Nederlanders, volkomen amateuristisch, beginnend met mijn collega's in het restaurant waar ik werkte.
Wat heeft je doen besluiten om zelf boeken over het Nieuwgrieks en het Nederlands te gaan schrijven?
Voordat ik professioneler Griekse lessen begon te geven, zocht en onderzocht ik verschillende leermethodes en les technieken, totdat ik de juiste had gevonden die goed zouden aansluiten bij de behoeften van mijn cursisten. Uiteindelijk heb ik een Griekse lesmethode gekozen die goed aansluit op wat de meeste cursisten zoeken in een cursus. Deze lesmethode was echter in het Grieks geschreven en daarom moest ik de methode in het Nederlands vertalen. Omdat er daarnaast geen verdienstelijk Grieks grammatica boek in het Nederlands bestond, ben ik begonnen met het schrijven van mijn eigen Griekse grammatica in het Nederlands om dit aan mijn studenten te kunnen geven. Dit betekende dat ik mijn kennis zowel in de Griekse als in de Nederlandse grammatica moest verdiepen. De financiële crisis in Griekenland gaf me de motivatie om regelmatig bezig te zijn met het schrijven van de Nederlandse grammatica. Ik zag dat veel van mijn landgenoten de weg naar het buitenland zochten en ook voor Nederland kozen. Ik wist uit eigen ervaring hoe moeilijk het is om een taal te leren wanneer je het belangrijkste instrument mist, namelijk de grammatica uitgelegd in je eigen de taal. Daarom besloot ik tegelijk met "Nieuwgriekse Grammatica" ook de "Nederlandse grammatica in het Grieks" te schrijven. Beide zijn tegelijkertijd in 2015 gepubliceerd. Dit was een uiterst creatieve maar tegelijkertijd ook vermoeiende periode in mijn leven.
Welke verschillen tussen de Nederlandse en de Griekse cultuur zijn je het meest opgevallen? Zie je deze verschillen misschien ook terug in de Nederlandse en Griekse taal en in het taalgebruik?
Ik kan niet zeggen dat toen ik ongeveer twintig jaar geleden voor het eerst naar Nederland kwam en en me met mijn familie hier vestigde, ik geen problemen en uitdagingen tegenkwam met betrekking tot mijn aanpassing hier. Komend uit een mediterraan land, met diepe wortels in een cultuur en lange geschiedenis die wankelt tussen Oost en West, moest ik voor mijn eigen bestwil binnen een korte tijd luisteren naar de stem van het gastland en zijn bevolking. Ik moest me de opgelegde regels eigen maken, de gevestigde morele opvattingen, de gewoonten, de manier van denken en in het algemeen alles wat iemand moet weten om deel te kunnen nemen en geaccepteerd te worden in een samenleving. Natuurlijk is het zo dat tegenwoordig Griekenland en Nederland veel elementen delen van de bredere Europese cultuur. Maar er zijn natuurlijk ook veel verschillen tussen de twee landen. Ik heb er vier gekozen die de meeste indruk maakten en nog steeds maken.
1. Mijn opinie over de rol van de politici
Veel mensen zeggen dat elk volk de leiders krijgt die het verdient. Ik ben het hier niet helemaal mee eens. Wat ik wel wil zeggen is dat typerende voorbeelden van een cultuur duidelijk zichtbaar zijn in de kwaliteit van de taalgebruik en het gedrag van haar politici. Niet alleen binnen het parlement, maar ook in het openbare leven en in de media is dit te zien. Een verschijnsel dat met name in Griekenland wordt waargenomen, is het gebruik van cliché taal. Hiermee bedoel ik dat politici spreken zonder iets te zeggen, zonder te antwoorden, zonder enige uitleg te geven, terwijl ze gezien willen worden als mensen die een bijzonder niveau van ontwikkeling hebben bereikt.
Over het algemeen uiten Grieken scherper kritiek op politici dan Nederlanders. Dit kun je terugzien in de keuze van de scheldwoorden die ze gebruiken. Hoewel beide volken woorden gebruiken zoals nietsnutten, klaplopers, zakkenvullers, profiteurs, uitvreters, enz., wanneer ze zich negatief uiten over politici, worden alleen in Griekenland voor politici woorden gebruikt als: καρεκλοκένταυροι (iemand die niet graag zijn stoel (functie) afstaat), πουλημένοι (iemand die omgekocht is, verrader), μειοδότες (iemand die te makkelijk toegeeft aan de eisen van de andere partij), enz.
2. De betekenis van werk in het leven van de mensen:
Voor de gemiddelde Nederlander is werk een doel op zich. Werk is wat hem de horizon wijst en betekenis aan zijn leven geeft. Buiten dit is hij niet in staat te leven. Voor de gemiddelde Griek daarentegen is het een noodzakelijk kwaad. In Griekenland hebben we behalve het meer formele woord (εργασία = werk) ook het meer populaire woord (δουλειά = werk) om aan te geven waar we mee bezig zijn. In Nederland hebben we er daarentegen maar één woord voor namelijk “werk”. Het oud-Griekse woord "έργον" en het woord "werk", die afgeleid zijn van de werkwoorden "εργάζομαι " en "werken", hebben gemeenschappelijke Indo-Europese wortels. Het werkwoord "εργάζομαι" werd in het oude Griekenland voor landbouw-, constructie- en handelsdoeleinden gebruikt. Het werkwoord “δουλεύω” is afgeleid van het woord “δούλος” (slaaf) en werd gebruikt in de oude slavenmaatschappij in de betekenis van "dwangmatig werken", uiteraard aan een inspannend en belastend karwei. Later in het Oude Testament vinden we het in de betekenis van "loonarbeid" en uiteindelijk in de Middeleeuwen en vandaag in de algemene betekenis van "werken". Ik vraag me af of de voortzetting van het gebruik van het woord “δουλεύω”, dat zijn oorsprong heeft in de oudheid, bewust of onbewust de manier waarop de Grieken werk zien heeft beïnvloed, zelfs vandaag de dag nog.
3. De houding van mensen tegenover regels en wetten:
In Nederland zijn er wetten en regels om nageleefd te worden. Het lijkt er daarentegen op dat ze er in Griekenland zijn om geschonden te worden. Dit komt door de gebrekkige controle op de naleving ervan door de bevoegde instanties. We zien dus ontelbare slogans geschreven op muren van huizen en posters geplakt op verkeersborden of waar je je ook maar kunt voorstellen, zelfs van de politieke partijen zelf. Wat echter grote indruk maakt, is het grote aantal bestuurders dat hun auto parkeert op voetgangersoversteekplaatsen, op invalidenparkeerplaatsen en soms nemen ze twee parkeerplaatsen in plaats van één. En we zijn nog niet klaar! Ga je voor een voetgangersoversteekplaats staan en probeer je de weg over te steken, wachtend op de bestuurders om je voorrang te geven waar je natuurlijk recht op hebt, dan zul je teleurgesteld worden! Dergelijke verschijnselen zien wij gelukkig niet zo vaak in Nederland. Griekse uitdrukkingen zoals: “we zijn een onbewaakte wijngaard”, “ga je gang maar en trek je vooral niets aan van een ander” ontstonden juist om de klachten van burgers over situaties waar er absoluut geen controle is uit te drukken. Sommige van deze uitdrukkingen zijn zo nauw verbonden met de Griekse cultuur, dat het onmogelijk is om ze los daarvan te begrijpen.
4. Het instituut van de gastvrijheid:
Elke samenleving heeft zijn manier om zijn vreemdelingen te verwelkomen en te verzorgen. In het oude Griekenland was de gastvrijheid, afgeleid van de woorden φιλώ = houden van + ξένος = vreemdeling, van de ene kant een instituut, een morele plicht van zijn burgers, en van de andere kant een recht van vreemdelingen, van wie de god Xenios Zeus beschermheer was. De gastheren die hun plichten ordentelijk vervulden, toonden op deze manier hun sociale klasse en hun aristocratische oorsprong. De Grieken geloofden dat de goden zelf, getransformeerd in vreemdelingen, hen bezochten om na te gaan wie van hen aan de morele regels voldeden. De ontvangst, het aanbieden van een maaltijd, een bad, een slaapplek en, tot slot, het afscheid van hen met wensen en geschenken waren een ijzeren regel. Hun afstammelingen hebben deze traditie bewaard om redenen die te maken hebben met hun levensstijl. Concreter, de reizen van de Grieken om commerciële redenen, de oorlogen en de migratie hebben hen vaak ver van huis gevoerd, met grote behoefte aan huisvesting, zorg en bescherming. Door de moeilijke positie van vreemdelingen uit eigen ervaring te begrijpen zorgden ze ervoor hen het noodzakelijke te verschaffen, maar ze wilden deze gastvrijheid ook zelf kunnen genieten wanneer ze in dergelijke nood verkeerden. Bovendien werden de buitenlanders verwelkomd omdat het voor velen het enige contact met de rest van de wereld was en een bron van informatie, vanwege het gebrek aan andere media. Vooral in de dorpen van Griekenland is gastvrijheid een kunst geworden, de kunst om de gast zich uniek te laten voelen, om zich welkom te voelen, de kunst van de gastheer om de verwachtingen van de gast te overtreffen.
In de cultuur van Nederland en in het Westen in het algemeen is de betekenis van gastvrijheid niet hetzelfde als wat de Grieken bedoelen. In Nederland evolueert de betekenis van het woord, afhankelijk van hoe het wordt gebruikt in de taal van marketing, in het benaderen van klanten. In het algemeen verwijst het woord gastvrijheid naar commercie, de relatie tussen dienstverleners en hun klanten. De moderne betekenis van dit woord is de juiste ontvangst, dienst, plezier en het voldoen aan de behoeften van de klanten, uiteraard met het oog op economische voordelen. Dus, we kunnen zeggen dat de Grieken die de tradities volgen altijd bereid zijn om aan alle regels van gastvrijheid te voldoen, zoals we hierboven hebben gezien. Dit geldt natuurlijk niet altijd in gelijke mate voor de Nederlanders.
Jouw moedertaal is het Nieuwgrieks. Hoe heb je het Nederlands onder de knie gekregen?
Het leren van de Nederlandse taal is een langzaam en tijdrovend proces. Dat geldt natuurlijk voor elke taal. Toen ik voor het eerst naar Nederland kwam, volgde ik systematisch Nederlandse les, tweemaal per week gedurende drie jaar op het ROC in Uden. Tegelijkertijd las Ik ook kranten en boeken en keek urenlang naar de Nederlandse programma’s op de televisie. Wat me enorm hielp, was de dagelijkse communicatie met mijn collega's, waarbij ik verplicht Nederlands moest spreken. De waarheid is dat ik nog steeds Nederlands leer.
Wat zijn voor jou en andere Griekssprekenden moeilijke elementen van onze taal?
Met de ervaring van zoveel jaar kan ik uitgebreid over dit onderwerp spreken. Maar ik geef liever een korte samenvatting. Er zijn inderdaad enkele grammaticale verschijnselen die Griekse studenten in het begin moeilijk vinden. Maar als ze geleidelijk aan de verschillen tussen de Griekse en de Nederlanders taal gaan begrijpen, wordt alles makkelijker. Maar andere blijven ingewikkeld. Ik zal enkele van deze problemen noemen, van makkelijk naar moeilijk:
1. Het Nederlands heeft lange en korte klinkers. Dus de koop en het kopen worden respectievelijk uitgesproken als: koop (niet kop) en kopen.
2. Eigennamen krijgen geen lidwoord zoals in het Grieks. Dus, niet de Dimitris, maar gewoon Dimitris zonder lidwoord.
3. In het Nederlands is het verplicht om de persoonlijke voornaamwoorden te gebruiken. We kunnen dus niet zeggen: werk in Nederland, maar ik werk in Nederland.
4. Veel Grieken hebben moeite me de uitspraak van bepaalde klanken die niet bestaan in de Griekse taal zoals de g, h, eu, en uu. Bijvoorbeeld in de woorden: hout - goud, huur - hoer - keuken etc.
5. Aangezien er in het Nederlands geen naamvallen bestaan, hebben de zinsdelen meestal een vaste plek in de zin om aan te geven wie of wat het onderwerp, het werkwoord, enz. is, terwijl er in het Grieks geen dergelijke beperkingen zijn. Over het algemeen is de zinsbouw erg lastig voor de Grieken.
6. Het natuurlijke geslacht van een zelfstandig naamwoord valt niet altijd samen met het grammaticale geslacht. Het is dus moeilijk om het juiste lidwoord te kennen voor elk zelfstandig naamwoord wanneer Nederlands niet jouw moedertaal is.
7. De scheidbare werkwoorden, d.w.z. de werkwoorden die in twee delen kunnen worden gescheiden. Soms worden ze in hun geheel gebruikt en soms zijn ze verdeeld in twee woorden die op verschillende plekken van de zin voorkomen. Bijvoorbeeld het woord aankomen kan worden verdeeld in twee componenten: aan en komen.
In de zin: «Hoe laat zullen jullie aankomen? » wordt het werkwoord in zijn geheel gebruikt, terwijl in de zin: «Hoe laat komen jullie aan? » het werkwoord in zijn twee componenten wordt gesplitst.
8. Idiomen, dat wil zeggen de bijzondere uitdrukkingen en het eigenaardig gebruik van woorden in een taal. Kijk naar de voorbeelden in het Nederlands:
Boontje komt om zijn loontje -
De kat uit de boom kijken -
En voorbeelden in het Grieks:
(Παπούτσι από τον τόπο σου κι ας είναι μπαλωμένο) = Beter schoenen uit het land van herkomst ondanks dat ze zijn opgelapt. – Het is beter als iemand met een persoon uit zijn land trouwt, ondanks de nadelen hiervan, dan trouwen met een buitenlander.
(Για χάρη του βασιλικού ποτίζεται και η γλάστρα.) = In het belang van de basilicum wordt de pot ook bewaterd. - We zeggen het wanneer iemand van de ene situatie profiteert via een andere, zonder dat hij dit verdiend heeft.
Hoewel voor de gemiddelde lezer die Grieks of Nederlands leert de woorden in de bovenstaande uitdrukkingen bekend zijn, kunnen zij de volledige betekenis ervan niet begrijpen. Dit is meestal niet te wijten aan een gebrek aan taalkennis (grammatica-woordenschat), maar aan de sterke relatie die deze uitdrukkingen met de cultuur hebben. Degenen die een vreemde taal leren, hebben niet altijd toegang tot de verborgen betekenis van deze uitdrukkingen. Het is duidelijk dat het leren van een taal meer omvat dan alleen leerstructuren, grammatica, zinsbouw en woordenschat.
Het Nieuwgrieks is in de huidige wereld een relatief kleine taal, net als het Nederlands. Toch zijn er nogal wat mensen in Nederland (en België) die de taal willen leren. Heb je hier een verklaring voor?
Taal is de brug die je verbindt met de wereld waaraan je deel wilt nemen of waarin je wilt integreren. De redenen die ons tot deze participatie of integratie motiveren zijn natuurlijk persoonlijk voor ieder van ons. Over het algemeen wordt de meerderheid van de Nederlanders die Grieks leren gemotiveerd door menselijk contact en communicatie met de Grieken en de kennismaking met hun cultuur. De meest voorkomende aanleiding hiervoor is het perspectief van een toekomstig verblijf of frequente vakantie in Griekenland. Soms zijn het ook familierelaties, familiegeschiedenis d.w.z. Griekse voorouders, liefde en natuurlijk de waardering die ze krijgen van mensen om hen heen als ze zeggen dat ze Grieks leren.
De boeken die je tot nu toe geschreven hebt vormen mijns inziens een waardevolle aanvulling op bestaande taalcursussen, zowel voor studenten als ook voor docenten. Welke taalcursus en ander lesmateriaal gebruik jijzelf in de lessen aan je cursisten?
Het educatieve materiaal dat ik gebruik voor het basis- en middenniveau bestaat uit de lesmethode 'Communiceer Grieks' (Επικοινωνήστε ελληνικά) die ik in het Nederlands heb vertaald. Dit wordt aangevuld met audiovisueel materiaal dat helpt om alledaagse situaties of gebeurtenissen beter te begrijpen. Voor het gevorderde niveau en het hoogste niveau gebruik ik geselecteerde teksten en gespreksvragen die niet alleen inspelen op de interesses van de studenten, maar die hen ook aansporen diep in te gaan op de aspecten van de onderwerpen die hen interesseren. Ze krijgen ook de kans om de Griekse dramatische tv-serie "Het eiland" (Το νησί) te bekijken die gebaseerd is op het gelijknamige boek van Victoria Hislop.
Wat de structuur van de cursus betreft, deze is opgedeeld in vier cycli overeenkomend met vier niveaus van kennis van het Grieks: basis, middel, gevorderd en voltooid. De voltooiingstijd van elke cyclus hangt af van het tempo van de student. Het hoofddoel van de cursuscycli is om de leerling te laten zien hoe hij in een groot aantal situaties in het Grieks kan communiceren. In de eerste cyclus bijvoorbeeld leren de leerlingen informatie te geven en te vragen over de gezinssituatie, om zinnen te begrijpen die vaak worden gebruikt, over routineproblemen te praten en eenvoudige situaties en gebeurtenissen te beschrijven in alle drie de dimensies van tijd, enzovoort.
Het onderwijs van mijn taal biedt me de mogelijkheid om de realiteit van de beschaving, de samenleving en de cultuur van mijn land aan mijn studenten over te brengen. Mijn ervaring helpt me om de culturele en sociale elementen te kiezen die hierin belangrijk zijn en het verdienen om opgenomen te worden in het taalonderwijs. Alle items zijn ofwel beschavingselementen die verwijzen naar de geschiedenis, zeden en gewoonten, het volksgeloof, religie, etc., ofwel cultuurelementen die onze dagelijkse manier van leven weerspiegelen. Deze worden besproken zonder waardeoordelen, er wordt geen vergelijking gemaakt met de cultuur van de studenten.
Wat zijn de uitdagingen die een Nederlander of Vlaming tegenkomt wanneer hij het Nieuwgrieks wil leren?
De uitdagingen die de Nederlanders of Belgen tegenkomen wanneer ze Grieks leren hebben vooral te maken met de moeilijke aspecten van de Griekse taal. Zo worden sommige structuren zoals bijvoorbeeld naamvallen, het aspect van het werkwoord en de aanvoegende wijs op een andere manier uitgedrukt dan in het Nederlands. Dan volgt de uitspraak en het begrip van gezegden en spreekwoorden die nauw verwant zijn aan de cultuur. Soms moet je eerst de cultuur uitleggen en daarna het spreekwoord, dat komt omdat ze vaak verwijzen naar de gewoonten van mensen die hun oorsprong hebben in het verre verleden. Uiteraard zal elementaire kennis van de geschiedenis en cultuur hen in staat stellen om te begrijpen waar de Grieken het over hebben. En tot slot, de grote uitdaging voor leerlingen is om hun oorspronkelijke enthousiasme, gretigheid en de wil om Grieks te leren te behouden, omdat soms na verloop van tijd hun motivatie begint af te nemen.
Waarom is het volgens jou toch de moeite waard om de taal te leren?
Wanneer je jezelf een doel hebt gesteld en dit probeert te bereiken, zal de beloning, het plezier en de tevredenheid die je in de toekomst zult ontvangen, in theorie, de inspanningen die je nu doet om je doel te bereiken overstijgen. Anders zou je de moed niet hebben om door te gaan. Voor mij is de kennis van een vreemde taal een onmisbaar hulpmiddel om in contact te komen met de sprekers van deze taal en een manier om hun cultuur te leren kennen door er aan deel te nemen en met hen te spreken De kennis van een vreemde taal biedt je op deze manier een veilig gevoel van je eigen persoonlijke waarden.
Heb je misschien al plannen voor een volgend boek?
Ik ben momenteel bezig met het opnieuw publiceren van mijn boek "Nieuwgriekse grammatica". Ik voeg nieuwe informatie toe om studenten te helpen de Griekse grammatica beter te begrijpen en ik voeg verduidelijkende informatie toe waar dat nodig is . In de nabije toekomst ben ik van plan een tweetalig kookboek te schrijven. Het boek bevat mijn eigen recepten voor Griekse traditionele gerechten die ik vele malen gekookt heb met gevarieerde kruiden en specerijen, waardoor ik zeker weet dat de smaak zeer goed is.
Tot slot, heb je nog een boodschap voor de lezers van onze website?
Wat ik hen wil vertellen, is dat het leren van een taal veel tijd en werk vereist. Hoewel het afronden van een cursus je een stabiele basis verschaft, betekent dit niet dat je de taal beheerst, je hebt meer nodig. Dit komt omdat het praktisch onmogelijk is om binnen een cursus alle situaties te beschrijven die in het dagelijks leven plaatsvinden.
Dus jullie verwachtingen moeten binnen redelijke grenzen liggen, om niet te snel ontmoedigd te worden. Wat je enorm zal helpen bij het bereiken van je doel is doorzettingsvermogen en vergeet vooral niet de voldoening die jullie zullen voelen wanneer je kunt communiceren, je zorgen, gedachten en ideeën kunt uiten in de taal die je leert.
Van Stathis Papaloukas verschenen tot nu toe de volgende boeken: I
Nieuwgriekse Grammatica (Een compleet Nieuwgriekse grammatica & Syntaxis)
Ολλανδική Γραμματική στα ελληνικά/ Grammatica Nederlands in het Grieks
Correspondentie Gids/ Οδηγός Αλληλογραφίας (Een tweetalig boek met meer dan 100 voorbeelden van brieven)
Deze boeken zijn bij meerdere online boekhandels te bestellen.
Mijn recensies van deze boeken vindt u hier:
Nieuwgriekse Grammatica
Correspondentie Gids/ Οδηγός Αλληλογραφίας
Ο Στάθης Παπαλουκάς διδάσκει Ελληνικά στο ιδιωτικό του σχολείο ΑΛΦΑ, στο Heeswijk-Dinther (Noord Brabant). Έγραψε τρία βιβλία: “Nieuwgriekse Grammatica” (στα Ολλανδικά), “Ολλανδική Γραμματική στα Ελληνικά” (στα Ελληνικά) και το νέο του δίγλωσσο βιβλίο “Correspondentie Gids - Οδηγός Αλληλογραφίας” κυκλοφόρησε πρόσφατα. Η περιέργειά μου για τον συγγραφέα αυτών των βιβλίων, που είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα, ήταν για μένα η αφορμή να του πάρω συνέντευξη. Τις κριτικές μου για τα βιβλία του ,“Nieuwgriekse Grammatica” και “Correspondentie Gids - Οδηγός Αλληλογραφίας”, μπορείτε να τις βρείτε στον ιστότοπό μας, κάνοντας κλικ στον σύνδεσμο που είναι ακριβώς κάτω από το κείμενο της συνέντευξης.
Ο Στάθης Παπαλουκάς γεννήθηκε κοντά στους Δελφούς, στο Κυριάκι, ένα μαγευτικό χωριό στις πλαγιές του Ελικώνα. Τέλειωσε το Πρακτικό Λύκειο στην Λιβαδειά και στη συνέχεια μετακόμισε στην Αθήνα, όπου εργάστηκε κυρίως στον κλάδο εστίασης και τουρισμού. Μετά την ολοκλήρωση της στρατιωτικής του θητείας, άνοιξε τελικά δικό του εστιατόριο. Από το 1998 ζει στην Ολλανδία με τη σύζυγό του και τα τρία παιδιά του. Το 2006 έλαβε το πτυχίο Διοίκησης επιχειρήσεων & Λογιστικής στο ROC Veghel. Ζούσε ήδη λίγο καιρό στην Ολλανδία, όταν άρχισε να αναζητεί τρόπους να μοιραστεί τις γνώσεις του για την ελληνική γλώσσα και κουλτούρα με τους Ολλανδούς. Εν τω μεταξύ, κλείνει δώδεκα χρόνια διδασκαλίας Ελληνικών στο δικό του σχολείο ΑΛΦΑ. Παράλληλα, δίδαξε επί πέντε χρόνια Ελληνικά στο Volksuniversiteit στο Oss και ένα χρόνο στο Ινστιτούτο Γλωσσών Jeroen Bosch στο Vught.
Συνέντευξη με τον Στάθη Παπαλουκά
Στάθη, τώρα εργάζεσαι ως καθηγητής ελληνικών στο δικό σου σχολείο και έχεις γράψει βιβλία για την ελληνική και την ολλανδική γραμματική. Μπορείς να μου πεις λίγα λόγια σχετικά με την παιδεία σου;
Ευχαρίστως. Μετά τη βασική εκπαίδευση, φοίτησα και ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στο Πρακτικό Λύκειο της Λιβαδειάς, μιας επαρχιακής πόλης κοντά στην Αθήνα. Όταν αργότερα μετακόμισα στην Ολλανδία μαζί με την οικογένειά μου, παρακολούθησα μαθήματα ολλανδικών. Κατόπιν φοίτησα επί τέσσερα χρόνια στο ROC Veghel, όπου και πήρα το πτυχίο Διοίκησης επιχειρήσεων & Λογιστικής. Όλα αυτά τα χρόνια, όμως, ήμουν πάντα σε επαφή με το βιβλίο, κυρίως μελετώντας παλαιούς και σύγχρονους συγγραφείς, Έλληνες και ξένους. Τα θέματα που με ενδιέφεραν ήταν σχετικά με τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την οικονομία. Αυτά συνεχίζω και μελετάω μέχρι και σήμερα.
Αρχικά εργαζόσουν στον τομέα εστίασης και τουρισμού και κατόπιν άνοιξες και δικό σου εστιατόριο. Πώς τελικά από ιδιοκτήτης εστιατορίου διδάσκεις Ελληνικά;
Όταν τελείωσα το Λύκειο, ακολουθώντας το ρεύμα τις εποχής, μετακόμισα στην Αθήνα όπου και εργάστηκα για πολλά χρόνια σε διάφορα εστιατόρια και ξενοδοχεία, υπηρετώντας διάφορα πόστα. Μετά τη θητεία μου στο στρατό, τόλμησα και άνοιξα το πρώτο μου εστιατόριο μαζί με φίλους μου, και λίγα χρόνια αργότερα άνοιξα και το δεύτερο. Όταν εγκαταστάθηκα στην Ολλανδία, εργάστηκα αρχικά σε ελληνικό εστιατόριο και, έπειτα, προσελήφθην σε ξενοδοχείο της αλυσίδας Golden Tulip, όπου εργάζομαι μέχρι και σήμερα. Ενόσω ζούσα και δούλευα στην Ολλανδία, μου δημιουργήθηκε έντονα η επιθυμία να μοιραστώ με τους Ολλανδούς τις γνώσεις μου στην ελληνική γλώσσα και, παράλληλα, να φέρω την πολιτισμική κληρονομιά της χώρας μου πιο κοντά τους. Έτσι, ξεκίνησα συστηματικά να αναζητώ τρόπους με τους οποίους θα μπορούσα να πετύχω τους στόχους μου. Τελικά, άρχισα να παραδίδω μαθήματα Ελληνικών στους Ολλανδούς εντελώς ερασιτεχνικά, ξεκινώντας από τους συναδέλφους μου στο εστιατόριο όπου εργαζόμουν.
Τι ήταν αυτό που σε ώθησε και αποφάσισες να γράψεις βιβλία γραμματικής για την ελληνική και την ολλανδική γλώσσα;
Πριν ξεκινήσω να παραδίδω μαθήματα Ελληνικών επαγγελματικά, αναζήτησα και ερεύνησα διαφορετικές μεθόδους και τεχνικές διδασκαλίας, μέχρι να ανακαλύψω εκείνη που θα προσέγγιζε κατάλληλα αυτό που απαιτούσαν οι διδακτικές ανάγκες με τους Ολλανδούς μαθητές μου. Τελικά επέλεξα μια ελληνική μέθοδο που ανταποκρίνονταν καλύτερα σε αυτό που αναζητούσα. Η μέθοδος, όμως, ήταν γραμμένη στα Ελληνικά. Έτσι, επιβαλλόταν να την μεταφράσω στα Ολλανδικά. Παράλληλα, επειδή δεν υπήρχε κανένα αξιόλογο βιβλίο ελληνικής γραμματικής στα Ολλανδικά για να το προτείνω στους μαθητές μου, και θέλοντας να καλύψω αυτή την έλλειψη, άρχισα να γράφω τη δική μου γραμματική στα Ολλανδικά και να την παρέχω στους μαθητές μου. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να εμβαθύνω τις γνώσεις μου τόσο στην ελληνική όσο και στην ολλανδική γραμματική.
Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα μου έδωσε το κίνητρο για να ασχοληθώ συστηματικά με τη συγγραφή της ολλανδικής γραμματικής. Βλέποντας ότι πολλοί πατριώτες μου, παίρνοντας τον δρόμο της ξενιτειάς, επέλεγαν την Ολλανδία και γνωρίζοντας, από πρώτο χέρι, πόσο δύσκολο είναι να μάθει κάποιος μια γλώσσα όταν δεν διαθέτει το βασικό εργαλείο της, δηλαδή τη γραμματική της, στην γλώσσα του, αποφάσισα και έγραψα παράλληλα με την «Nieuwgriekse Grammatica» και την «Ολλανδική γραμματική στα Ελληνικά». Και οι δύο εκδόθηκαν ταυτόχρονα το 2015. Είναι αλήθεια ότι ήταν μια εξαιρετικά δημιουργική αλλά παράλληλα και κοπιαστική περίοδος της ζωής μου.
Ποιες είναι οι διάφορες μεταξύ της ελληνικής και της ολλανδικής κουλτούρας που σου έκαναν κυρίως εντύπωση; Μήπως τις βλέπεις να αποτυπώνονται και στον τρόπο που χρησιμοποιείται η ελληνική και η ολλανδική γλώσσα;
Όταν πρωτοήλθα στην Ολλανδία, πριν από είκοσι περίπου χρόνια, και εγκαταστάθηκα μόνιμα πλέον με την οικογένειά μου, δεν μπορώ να πω ότι δεν συνάντησα δυσκολίες αλλά και προκλήσεις σχετικά με την προσαρμογή μου εδώ. Προερχόμενος από μια μεσογειακή χώρα, με βαθιές ρίζες πολιτισμού και μακραίωνης ιστορίας που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή , έπρεπε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, για το δικό μου το καλό, να αφουγκραστώ τη φωνή της οικοδέσποινας χώρας και του λαού της. Έπρεπε να κάνω κτήμα μου τους σιωπηρούς κανόνες, τις καθιερωμένες ηθικές αντιλήψεις, τις συνήθειες, τον τρόπο σκέψης και γενικά όλα όσα πρέπει να γνωρίζει καθένας, χωρίς απαραίτητα να τα ασπάζεται, για να μπορεί να συμμετάσχει και να γίνει αποδεκτός μέσα σε μια κοινωνία. Βέβαια, είναι αλήθεια ότι σήμερα η Ελλάδα και η Ολλανδία μοιράζονται πάρα πολλά στοιχεία της ευρύτερης ευρωπαϊκής κουλτούρας. Ασφαλώς, όμως, υπάρχουν και πολλές διαφορές μεταξύ τους. Επέλεξα τέσσερις από τις διαφορές τους που με εντυπωσίασαν και με εντυπωσιάζουν περισσότερο.
1. Η άποψη για το ρόλο των πολιτικών προσώπων:
Πολλοί λένε ότι κάθε χώρα έχει την κυβέρνηση που της αξίζει. Δεν θέλω έτσι απλά να συμφωνήσω ή να διαφωνήσω. Αυτό που θέλω να πω, όμως, είναι ότι τα χαρακτηριστικά δείγματα μιας κουλτούρας είναι εμφανέστατα στην ποιότητα εκφοράς του πολιτικού λόγου και στη συμπεριφορά των πολιτικών της, όχι μόνο μέσα στην ίδια τη βουλή, αλλά και στον δημόσιο βίο τους και στην παρουσία τους μέσω των μίντια. Ένα φαινόμενο που παρατηρείται γενικότερα, ιδιαίτερα όμως στην Ελλάδα, είναι η χρήση της ξύλινης γλώσσας. Το να μιλάνε, δηλαδή, οι πολιτικοί χωρίς να λένε τίποτα ουσιαστικό, χωρίς να απαντούν, χωρίς να δίνουν εξηγήσεις, ενώ ταυτόχρονα θέλουν να δείχνουν ότι διαθέτουν ένα ιδιαίτερο επίπεδο μόρφωσης. Σε γενικές γραμμές, οι Έλληνες ασκούν δριμύτερη κριτική στους πολίτικους από ό,τι οι Ολλανδοί. Και αυτό φαίνεται από την επιλογή του υβρεολογίου που χρησιμοποιούν. Ενώ, δηλαδή, και οι δυο χρησιμοποιούν προσδιοριστικά ονόματα, όπως χαραμοφάηδες, κηφήνες κλπ. όταν αναφέρονται αρνητικά στους πολιτικούς, μόνο στην Ελλάδα αποκαλούνται οι πολιτικοί ως καρεκλοκένταυροι, πουλημένοι, προδότες, μειοδότες κλπ.
2. Η θέση της εργασίας –δουλειάς στη ζωή των ανθρώπων:
Για τον μέσο Ολλανδό η εργασία είναι, σχεδόν, αυτοσκοπός. Αυτή είναι που του δείχνει τον ορίζοντα στη ζωή του και δίνει νόημα σ΄ αυτή. Έξω από αυτήν αδυνατεί να ζήσει. Αντίθετα, για τον μέσο Έλληνα η εργασία είναι ένα αναγκαίο κακό. Στην Ελλάδα, εκτός από την πιο επίσημη λέξη “εργασία”, έχουμε και την λαϊκότερη “δουλειά” για να δηλώσουμε με τι ασχολούμαστε. Ενώ αντίθετα, στην Ολλανδία έχουμε μια μόνο, την λέξη “werk”. Η αρχαία λέξη “έργον“ καθώς και η λέξη “werk”, από όπου προέρχονται και τα παράγωγα “εργάζομαι” και “werken”, έχουν κοινές ινδοευρωπαϊκές ρίζες. Το “εργάζομαι” στην Αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούταν για να εκφράσει την απασχόληση σε αγροτικές εργασίες, σε κατασκευές και στο εμπόριο. Το ρήμα “δουλεύω” προέρχεται από τη λέξη “δούλος” και χρησιμοποιούταν στην αρχαία δουλοκτητική κοινωνία με τη σημασία “εργάζομαι καταναγκαστικά”, φυσικά, σε κοπιαστική και επαχθή εργασία. Αργότερα, στην Παλαιά Διαθήκη ,την συναντάμε με την έννοια της “μισθωτής εργασίας” και, τέλος ,στον μεσαίωνα και σήμερα με την γενική έννοια του “εργάζομαι”. Αναρωτιέμαι αν η επικρατούσα χρήση της λέξης “δουλεύω”, που οι καταβολές της βρίσκονται στα αρχαία χρόνια, έχει επηρεάσει, συνειδητά ή και ασυνείδητα, τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται οι Έλληνες την εργασία ακόμα και σήμερα.
3. Η στάση των ανθρώπων απέναντι στους κανόνες και τους νόμους:
Στην Ολλανδία υπάρχουν νόμοι και κανόνες για να εφαρμόζονται. Αντίθετα, φαίνεται ότι στην Ελλάδα υπάρχουν για να παραβιάζονται. Αυτό οφείλεται στον πλημμελή έλεγχο της τήρησης της τάξης από τα αρμόδια όργανα. Έτσι, βλέπουμε αναρίθμητα συνθήματα γραμμένα σε τοίχους κατοικιών, αφίσες κολλημένες πάνω σε πινακίδες κυκλοφορίας ή οπουδήποτε μπορείς να φανταστείς. Μάλιστα όλα τα παραπάνω τελούνται ακόμα και από τα ίδια τα πολιτικά κόμματα. Αυτό που προξενεί μεγάλη εντύπωση, όμως, είναι ο ασύλληπτος αριθμός οδηγών που σταθμεύει το αυτοκίνητό του σε διαβάσεις πεζών, σε θέσεις για ανάπηρους ή καταλαμβάνει δύο θέσεις παρκαρίσματος αντί για μία. Και δεν τελειώσαμε! Σταθείτε μπροστά σε μια διάβαση πεζών και προσπαθήστε να διασχίσετε τον δρόμο, ελπίζοντας να σας δώσουν οι οδηγοί την προτεραιότητα που, φυσικά, δικαιούστε. Θα απογοητευτείτε! Τέτοια φαινόμενα, ευτυχώς, δεν τα βλέπουμε στην Ολλανδία. Εκφράσεις όπως: “Eίμαστε ξέφραγο αμπέλι”, “Μπάτε σκύλοι αλέστε, κι αλεστικά μη δίνετε” εμφανίστηκαν ακριβώς για να εκφράσουν τα παράπονα των πολιτών για καταστάσεις, όπου δεν υπάρχει κανένας απολύτως έλεγχος. Μερικές από αυτές τις εκφράσεις είναι τόσο στενά συνδεδεμένες με τη κουλτούρα που, έξω από αυτήν, είναι αδύνατον να τις καταλάβουμε.
4. Ο θεσμός της φιλοξενίας:
Κάθε κοινωνία έχει τον δικό της τρόπο να υποδέχεται και να φροντίζει τους ξένους της. Στην αρχαία Ελλάδα, η φιλοξενία (από το φιλώ = αγαπώ + ξένος) ,από τη μια , ήταν θεσμός και ηθικό χρέος των πολιτών της και, από την άλλη , δικαίωμα των ξένων, των οποίων προστάτης ήταν ο Ξένιος Ζεύς. ΟΙ οικοδεσπότες, εφόσον εκπλήρωναν άψογα τα καθήκοντα τους, έδειχναν κατά αυτόν το τρόπο την κοινωνική τους τάξη ή και την αριστοκρατική τους καταγωγή. Οι Έλληνες πίστευαν ότι οι ίδιοι οι θεοί, μεταμορφωμένοι σε ξένους, τους επισκέπτονταν για να ελέγξουν ποιοι από αυτούς τηρούν τους ηθικούς κανόνες. Η υποδοχή, η προσφορά γεύματος, λουτρού, ύπνου και στο τέλος ο αποχαιρετισμός τους με ευχές και δώρα ήταν απαράβατοι κανόνες. Οι απόγονοί τους διατήρησαν αυτήν την παράδοση και για λόγους που άπτονταν στον τρόπο ζωής τους. Πιο συγκεκριμένα, τα ταξίδια των Ελλήνων για εμπορικούς λόγους, οι πόλεμοι, η μετανάστευση είχαν ως αποτέλεσμα να τους οδηγούν συχνά σε ξένους τόπους, μακριά από την εστία τους, με μεγάλη ανάγκη για στέγη, περίθαλψη και προστασία. Έτσι λοιπόν, κατανοώντας, εξ ιδίας πείρας, τη δυσχερή θέση του ξένου , φρόντιζαν να παρέχουν τα απαραίτητα, επιθυμούσαν όμως και να τα απολαμβάνουν και οι ίδιοι, όταν βρίσκονταν σε παρόμοια ανάγκη. Επιπλέον, οι ξένοι ήταν καλοδεχούμενοι, καθώς ήταν για πολλούς η μόνη ευκαιρία επαφής με τον υπόλοιπο κόσμο και πηγή πληροφοριών, λόγω της έλλειψης άλλων μέσων επικοινωνίας. Σήμερα, ειδικά στα χωριά της Ελλάδας, η φιλοξενία έχει αναδειχθεί σε τέχνη. Είναι η τέχνη του να κάνεις τον φιλοξενούμενο να αισθάνεται μοναδικός, να αισθάνεται ευπρόσδεκτος, η τέχνη του οικοδεσπότη να υπερβαίνει τις προσδοκίες του φιλοξενούμενου. Στην κουλτούρα της Ολλανδίας, και γενικότερα της Δύσης, δεν ταυτίζεται το νόημα της φιλοξενίας με αυτό που της δίνουν οι Έλληνες. Στη Ολλανδία, το νόημα που δίνεται στην λέξη εξελίσσεται ανάλογα με το πως χρησιμοποιείται στη γλώσσα του μάρκετινγκ, όταν θέλουν να προσεγγίσουν τους πελατες. Γενικά, όταν αναφέρονται στην λέξη φιλοξενία, αναφέρονται στην εμπορική σχέση μεταξύ αυτών που παρέχουν υπηρεσίες και των πελατών τους. Ήτοι, το σύγχρονο νόημα της λέξης αυτής είναι η καλή, η σωστή υποδοχή, εξυπηρέτηση, διασκέδαση και ικανοποίηση των αναγκών των πελάτων, φυσικά αποβλέποντας σε οικονομικά οφέλη. Έτσι λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι οι Έλληνες ,ακολουθώντας τις παραδόσεις, είναι πάντα πρόθυμοι να εκπληρώσουν όλους τους κανόνες της φιλοξενίας, όπως τους είδαμε παραπάνω, οι οποίοι, ασφαλώς, δεν συμπίπτουν με αυτούς των Ολλανδών.
Η μητρική σου γλώσσα είναι η ελληνική. Πώς έμαθες Ολλανδικά;
Η εκμάθηση της ολλανδικής γλώσσας είναι μια αργή και χρονοβόρα υπόθεση. Αυτό ισχύει φυσικά για κάθε γλώσσα. Όταν πρωτοήλθα στην Ολλανδία, παρακολουθούσα συστηματικά μαθήματα ολλανδικής γλώσσας στο σχολείο ROC στο Uden, δύο φορές ανά εβδομάδα και επί τρία χρόνια. Παράλληλα διάβαζα εφημερίδες, βιβλία και έβλεπα πολλές ώρες ολλανδική τηλεόραση. Αυτό που με βοήθησε πάρα πολύ ήταν η καθημερινή επικοινωνία με τους συναδέλφούς μου, καθώς υποχρεωτικά έπρεπε να μιλάω Ολλανδικά. Η αλήθεια είναι ότι ακόμα συνεχίζω και μαθαίνω Ολλανδικά.
Ποιες είναι οι δυσκολίες της γλώσσας μας για σένα και για τους άλλους ελληνόφωνους;
Με την εμπειρία τόσων χρόνων, θα μπορούσα να μιλήσω εκτενώς για το συγκεκριμένο θέμα. Θα προτιμήσω όμως να αναφερθώ συνοπτικά. Πράγματι, υπάρχουν ορισμένα γραμματικά φαινόμενα που για τους Έλληνες σπουδαστές φαίνονται στην αρχή δύσκολα. Όταν όμως, σταδιακά, κατανοήσουν τις διάφορες μεταξύ της ελληνικής και της ολλανδικής γλώσσας τότε όλα εξομαλύνονται. Αλλά όμως δύσκολα ξεπερνιούνται! Θα σας αναφέρω, λοιπόν, μερικές από αυτές τις δυσκολίες.
Και ξεκινώ από τα εύκολα προς τα δύσκολα:
1. Στην Ολλανδία υπάρχουν μακρόχρονα και βραχύχρονα φωνήεντα. Έτσι οι λέξεις “koop” και “kopen” προφέρονται αντίστοιχα “κοοπ και όχι κοπ” και “κόπεν”.
2. Τα κύρια ονόματα δεν παίρνουν άρθρο, όπως στα Ελληνικά. Έτσι όχι de Dimitris, αλλά σκέτο Dimitris, χωρίς άρθρο.
3. Στα Ολλανδικά είναι υποχρεωτική η χρήση των προσωπικών αντωνυμιών. Έτσι δεν μπορούμε να πούμε: werk in Nederland, αλλά ik werk in Nederland.
4. Η προφορά ορισμένων φωνημάτων που δεν υπάρχουν στη ελληνική γλώσσα, όπως το g, h, eu, και uu, δυσκολεύει πολλούς Έλληνες. Για παράδειγμα, στις λέξεις: hout – goud, huur- hoer – keuken κ.ά.
5. Στα Ολλανδικά, επειδή δεν υπάρχουν πτώσεις, οι όροι μια πρότασης έχουν συνήθως σταθερή θέση μέσα στην πρόταση για να καταλαβαίνουμε ποιο είναι το υποκείμενο, το ρήμα κλπ., ενώ στα ελληνικά δεν υπάρχουν τέτοιοι περιορισμοί. Γενικά, η σύνταξη ταλαιπωρεί αφάνταστα τους Έλληνες.
6. Το φυσικό γένος ενός ουσιαστικού δεν ταυτίζεται πάντα με το γένος που έχει στη γραμματική (γραμματικό γένος). Έτσι, είναι δύσκολο να ξέρεις το άρθρο που αντιστοιχεί σε κάθε ουσιαστικό, όταν η ολλανδική δεν είναι η μητρική σου γλώσσα.
7. Τα σύνθετα ρήματα, ήτοι τα ρήματα που μπορούν να χωριστούν στα δύο συνθετικά τους. Άλλοτε χρησιμοποιούνται ακέραια και άλλοτε χωρίζονται στα δύο συνθετικά τους τα οποία μπαίνουν σε διαφορετικά σημεία της πρότασης. Για παράδειγμα η λέξη aankomen μπορεί να χωριστεί στα δύο συνθετικά της: aan και komen.
Στην πρόταση: «Hoe laat zullen jullie aankomen?» χρησιμοποιείται το ρήμα ακέραιο, ενώ στην πρόταση: «Hoe laat komen jullie aan?» χωρίζεται το ρήμα στα δύο συνθετικά του.
8. Οι ιδιωτισμοί, δηλαδή οι εκφράσεις με ιδιαίτερη σημασία ή σύνταξη που λέγονται σε μια γλώσσα. Κοιτάξτε τα παραδείγματα στα ολλανδικά:
Boontje komt om zijn loontje - τά 'θελες και τά 'παθες!
De kat uit de boom kijken - ανιχνεύω το πεδίο
Και τα παραδείγματα στα ελληνικά:
Παπούτσι από τον τόπο σου κι ας είναι μπαλωμένο. - Είναι προτιμότερο να παντρεύεται κανείς άνθρωπο από τον τόπο του, παραβλέποντας τα όποια μειονεκτήματα του, παρά ξένο.
Για χάρη του βασιλικού ποτίζεται και η γλάστρα. - Το λέμε όταν κάποιος επωφελείται μιας κατάστασης εξαιτίας άλλου, χωρίς απαραίτητα να το αξίζει.
Παρότι στον μέσο αναγνώστη οι λέξεις στις παραπάνω εκφράσεις είναι γνωστές, εντούτοις , αδυνατεί να καταλάβει το πλήρες νόημα της πρότασης. Αυτό συνήθως δεν οφείλεται σε ανεπάρκεια γνώσης της γλώσσας (γραμματική- λεξιλόγιο), αλλά στο ότι κάποιες εκφράσεις είναι πολύ στενά συνδεδεμένες με την κουλτούρα. Όσοι μαθαίνουν μια ξένη γλώσσα δεν έχουν πάντα την δυνατότητα πρόσβασης στο κρυμμένο νόημα αυτών των εκφράσεων. Είναι φανερό ότι η εκμάθηση μιας γλώσσας είναι κάτι παραπάνω από την αποστήθιση των δομών, της γραμματικής, της σύνταξης και του λεξιλογίου.
Τα Ελληνικά, όπως και τα Ολλανδικά, μιλιούνται την σημερινή εποχή από έναν σχετικά μικρό αριθμό ανθρώπων. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι στην Ολλανδία και στο Βέλγιο που θέλουν να μάθουν την γλώσσα σας. Πώς το εξηγείς αυτό;
Η γλώσσα είναι η γέφυρα που σε ενώνει με τον κόσμο που θέλεις να συμμετάσχεις ή να ενταχθείς. Οι λόγοι που μας ωθούν σε αυτή την συμμέτοχη ή την ένταξη είναι ασφαλώς προσωπικοί για τον καθένα μας. Σε γενικές γραμμές, η πλειονότητα των Ολλανδών που μαθαίνουν Ελληνικά έχουν ως κίνητρο την ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία με τους Έλληνες και την γνωριμία με την κουλτούρα τους. Οι πιο συχνοί λόγοι που αποκτούν αυτό το κίνητρο είναι η προοπτική μιας μελλοντικής εγκατάστασης ή οι συχνές διακοπές στην Ελλάδα, οι οικογενειακές σχέσεις, το οικογενειακό ιστορικό, ήτοι Έλληνες πρόγονοι, ο έρωτας και, ασφαλώς, η εκτίμηση που κερδίζουν από το κοινωνικό τους περιβάλλον, όταν αναφέρουν ότι διδάσκονται Ελληνικά.
Κατά την άποψη μου, τα βιβλία που έχεις γράψει μέχρι στιγμής, αποτελούν ένα πολύτιμο συμπλήρωμα στα μαθήματα των ελληνικών και των ολλανδικών, τόσο για τους φοιτητές όσο και για τους δασκάλους. Ποια μέθοδο και ποιο άλλο εκπαιδευτικό υλικό χρησιμοποιείς εσύ ο ίδιος στα μαθήματά σου; Μπορείς να μου πεις κάτι για την δομή και τον τρόπο διδασκαλίας;
Το εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιώ, για το βασικό και μέσο επίπεδο εκμάθησης της γλώσσας, αποτελείται από την μέθοδο διδασκαλίας «Επικοινωνήστε Ελληνικά», την οποία και έχω μεταφράσει στα ολλανδικά. Παράλληλα, συνοδεύεται και από οπτικοακουστικό υλικό που βοηθάει στην καλύτερη κατανόηση εκφράσεων καθημερινών καταστάσεων ή περιστατικών. Για το προχωρημένο επίπεδο και το επίπεδο τελειοποίησης χρησιμοποιώ επιλεγμένα κείμενα και ερωτήσεις συνομιλίας, οι οποίες όχι μόνο ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα του μαθητών αλλά και τους παροτρύνει να συζητήσουν σε βάθος τις πτυχές του θέματος που τους ενδιαφέρει. Τους παρέχεται επίσης η δυνατότητα να παρακολουθήσουν την ελληνική δραματική τηλεοπτική σειρά το «Το νησί», που είναι βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της Βικτόρια Χίσλοπ!
Όσον αφορά στη δομή των μαθήματων, είναι χωρισμένα σε τέσσερις κύκλους που αντιστοιχούν στα τέσσερα επίπεδα γνώσης της ελληνικής γλώσσας : το βασικό, το μέσο, το προχωρημένο και το επίπεδο τελειοποίησης. Ο χρόνος ολοκλήρωσης του κάθε κύκλου εξαρτάται από τον ρυθμό του μαθητή. Ο βασικός στόχος των κύκλων των μαθημάτων είναι να δείξει στον μαθητή πώς μπορεί να επικοινωνήσει στα Ελληνικά μέσα σε ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων. Έτσι, για παράδειγμα, στον πρώτο κύκλο, οι μαθητές μαθαίνουν να παρέχουν και να ζητάνε πληροφορίες σχετικές με την οικογενειακή κατάσταση, να κατανοούν προτάσεις και εκφράσεις που χρησιμοποιούνται συχνά, να μιλάνε για ζητήματα ρουτίνας και να περιγράφουν απλές καταστάσεις και γεγονότα στις τρεις διαστάσεις του χρόνου, κ.ά.
Στο σημείο αυτό θέλω να σας πω ότι η διδασκαλία της γλώσσας μου προσφέρει την ευκαιρία να μεταδώσω στους σπουδαστές μου την κοινωνικο-πολιτισμική πραγματικότητα και κουλτούρα της χώρας μου. Η εμπειρία μου με βοηθάει να επιλέξω τα πολιτισμικά και κοινωνικά στοιχεία που είναι σημαντικά και αξίζουν να συμπεριληφθούν στη διδασκαλία της γλώσσας. Όλα τα στοιχεία είτε είναι πολιτισμικά που παραπέμπουν στην ιστορία, ήθη και έθιμα, λαϊκές δοξασίες, θρησκεία κλπ., είτε είναι στοιχεία κουλτούρας που παραπέμπουν και παρουσιάζουν τον τρόπο ζωής μας, την καθημερινότητα σε όλες τις εκφάνσεις της, συζητιούνται χωρίς να τίθενται ζητήματα ανταγωνισμού η σύγκρισης με την κουλτούρα των μαθητών.
Ποιες προκλήσεις θα συναντήσει ένας Ολλανδός ή Βέλγος που μαθαίνει Ελληνικά;
Οι προκλήσεις που συναντούν οι Ολλανδοι ή οι Βέλγοι που μαθαίνουν Ελληνικά έχουν να κάνουν κατά κύριο λόγο με τη δυσκολία της ελληνικής γλώσσας και αυτό επειδή ορισμένες δομές της, όπως οι πτώσεις, η όψη του ρήματος, η υποτακτική κ.ά., εκφράζονται με διαφορετικό τρόπο από ό,τι στην ολλανδική γλώσσα. Ακολουθούν η προφορά και η κατανόηση ρητών και παροιμιών, οι οποίες είναι στενά συνδεδεμένες με την κουλτούρα. Μερικές φορές, πρέπει να εξηγήσω πρώτα την κουλτούρα και μετά την παροιμία και αυτό γιατί συχνά αυτές ανάγονται στις συνήθειες των ανθρώπων και έχουν την προέλευσή τους στο μακρινό παρελθόν. Στοιχειώδεις γνώσεις, βέβαια, της ιστορίας και της κουλτούρας θα τους παρέχει την δυνατότητα να καταλάβουν για ποια πράγματα ομιλούν οι Έλληνες. Και τέλος, η μεγάλη πρόκληση είναι διατηρήσουν τον αρχικό τους ενθουσιασμό, τη δίψα και τη θέληση να μάθουν Ελληνικά, γιατί μερικές φορές, με την πάροδο του χρόνου όλα αυτά αρχίζουν και φθίνουν.
Γιατί ωστόσο, κατά την γνώμη σου, αξίζει τον κόπο να μάθει κάποιος μια ξένη γλώσσα;
Όταν έχεις βάλει έναν στόχο και κοπιάζεις για να τον πετύχεις, θεωρητικά, η ανταμοιβή, η απόλαυση ή η ικανοποίηση που θα λάβεις στο μέλλον θα πρέπει να υπερβαίνει τους κόπους στον οποίους υποβάλλεσαι τώρα για να πετύχεις τον σκοπό σου, διαφορετικά δεν θα είχες το κουράγιο να συνεχίσεις. Για μένα, η γνώση μια ξένης γλώσσας είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για να μπορέσεις να έρθεις σε πραγματική επαφή με τους ομιλητές της και ταυτόχρονα να γνωρίσεις την κουλτούρα τους συμμετέχοντας και συζητώντας τις υποθέσεις τους. Η γνώση μιας ξένης γλώσσας σου προσφέρει κατ΄ αυτό τον τρόπο μια ασφαλή αίσθηση της δικής σου προσωπικής αξίας.
Έχεις ήδη σχέδια για ένα νέο βιβλίο;
Αυτή την στιγμή ασχολούμαι με την επανέκδοση του βιβλίου μου «Nieuwgriekse grammatica». Το εμπλουτίζω με νέα στοιχεία που θα βοηθήσουν τους σπουδαστές να κατανοήσουν καλύτερα την ελληνική γραμματική και συμπληρώνω διευκρινιστικές παρατηρήσεις όπου είναι απαραίτητο. Για το προσεχές μέλλον σκοπεύω, και ήδη προετοιμάζομαι, να γράψω ένα δίγλωσσο βιβλίο μαγειρικής. Το βιβλίο θα περιέχει δικές μου συνταγές για ελληνικά παραδοσιακά πιάτα με ποικίλα μυρωδικά και μπαχαρικά, που ο ίδιος μαγείρεψα πολλές φορές και είμαι σίγουρος για τη γεύση τους.
Και τελειώνοντας, έχεις κάποιο μήνυμα για τους αναγνώστες της ιστοσελίδας μας;
Αυτό που θέλω να τους επισημάνω είναι ότι για να μάθεις μια γλώσσα απαιτείται πολύς χρόνος και πολλή δουλειά. Παρότι η ολοκλήρωση ενός κύκλου μαθημάτων τους παρέχει σταθερές βάσεις, δεν σημαίνει ότι κατέχουν και την γλώσσα, χρειάζονται κάτι παραπάνω. Κι αυτό γιατί πρακτικά είναι αδύνατο μέσα σε ένα κύκλο μαθημάτων να περιγραφούν όλες οι καταστάσεις που λαμβάνουν χώρα στη καθημερινή ζωή. Έτσι, λοιπόν, οι προσδοκίες τους πρέπει να είναι μέσα σε λογικά πλαίσια, για να μην αποθαρρυνθούν γρήγορα.
Αυτό, λοιπόν ,που θα τους βοηθήσει πολύ στην επιτυχία τού στόχου τους είναι η επιμονή και, ασφαλώς, ας μην ξεχνάνε την ικανοποίηση που θα νιώθουν όταν θα επικοινωνούν, θα εκφράζονται, θα διατυπώνουν προβληματισμούς, σκέψεις και ιδέες στην γλώσσα που επέλεξαν να μάθουν.
Άλλα άρθρα για τον Στάθη Παπαλουκά:
Correspondentie Gids / Οδηγός Αλληλογραφίας
