Ik houd erg van muziek. Al naar gelang mijn stemming kan dat variëren van stemmig klassiek tot hard rock. Het geeft me energie en ik vind het prettig bij werk waar ik niet al te diep bij hoef na te denken. Toen we nog in Vessem woonden, waren we regelmatig te vinden in het Muziekgebouw in Eindhoven. Concertbezoek kon ik op Kastellorizo wel vergeten, dacht ik toen. Maar, gelukkig, heb ik in de afgelopen jaren ook hier op het eiland regelmatig een concert kunnen bezoeken.
Ik had van bewoners al gehoord dat een aantal artiesten van naam in het verleden op Kastellorizo heeft opgetreden. Toen wij hier net woonden, was het de eerste paar jaren stil op muziekgebied, maar op enig moment begon het weer. Vaak maken de optredende artiesten een (gesponsorde) tournee langs meerdere eilanden. Of een concert maakt deel uit van een compleet programma. Een paar jaren geleden kwam hier “Action Hellas”: een organisatie, die kleinere eilanden ondersteunt. In een tijdsbestek van een paar weken werden twee speeltuintjes aangelegd, een nieuw buitenspelveld met tribune voor de basisschool, het strand in Mandraki opgeruimd en de haven ontdaan van spullen die niet in de zee thuishoren. Deze weken werden afgesloten met de komst van een beroemde Griekse chef-kok, die een masterclass gaf in een van de restaurants. Maar de klapper was een concert van Alkistis Protopsalti, al jaren een grootheid in Griekenland.
Άλκηστις Πρωτοψάλτη - Νικητές Χαμένοι
Aan de haven werd een compleet podium voor haar opgetuigd. Dat gebeurde ook toen Yiannis Kotsiras optrad. Toen stond het podium ook aan de haven, maar de locatie was intiemer. Ik ging met een vriendin om wat opnamen te maken voor het Kastellorizo nieuwskanaal op YouTube. Het begon laat, we moesten de volgende dag alle twee weer vroeg op, dus de bedoeling was om maar even te blijven. Maar het was geweldig! Ik kon niet weg! Die zomer zijn we enorm verwend. Twee weken later was er een optreden van een duo, klein en intiem. Geen podium, geen lichtshow, alleen een gitaar en twee heldere stemmen. Later in de zomer volgde nog een theaterstuk, een monoloog over de Vrouwe van Rho. Rho is een eiland in de archipel waar ook Kastellorizo deel van uitmaakt. Daar woonde een weduwe. Die mevrouw op Rho hees elke dag de vlag. Dat was een beetje haar middelvinger tegen de Turken. Het verhaal gaat trouwens ook dat toen haar standbeeld werd onthult, de aanwezige schoolkinderen begonnen te gillen. Op foto's ziet er inderdaad beter uit. En vorig jaar nog, hadden we een ensemble, dat muziek en liederen van Mikis Theodorakis vertolkte. Heel mooi!
Of het eiland ook eigen muziek voortbrengt of, beter gezegd, voortbracht, daar had ik nooit zo bij stilgestaan. Ik weet dat er een aantal liedjes is rondom de bruiloft. Daarom was ik aangenaam verrast toen ik recentelijk een boekwerkje in handen kreeg met daarin liederen en muziek van Kastellorizo. Muziek van componisten van Kastellorizo. Sterker nog dit kleine eiland heeft zijn eigen muzikale grootheden. Een aantal Griekse artiesten bundelden afgelopen jaar hun krachten en maakten een boekje met cd met muziek en bijbehorende teksten van traditionele liederen van Kastellorizo, “Adrop of light in the Aegean. Kastellorizo, songs and tunes”.
De muzikale cultuur van dit eiland is disproportioneel in verhouding tot de grootte ervan, zo las ik. Er zijn zelfs invloeden uit de Byzantijnse tijd terug te vinden. En uiteraard uit Klein-Azië. Door de locatie van het eiland, op een kruispunt van maritieme handelsroutes en waar drie continenten elkaar ontmoeten, is dat waarschijnlijk onvermijdelijk. De muzikanten van het eilland verspreiden deze invloeden verder over andere eilanden van de Dodekanesos. Het merendeel van de liederen is voor rondom het huwelijk, omdat het huwelijk nu eenmaal een belangrijke gebeurtenis was. In vroegere tijden waren de feestelijkheden rondom een huwelijk zowel een sociale als een culturele gebeurtenis, die voor het gehele eiland voor entertainment zorgde. Maar zijn ook liefdesliedjes, liedjes die gaan over verlangen naar hen ver van huis, klaagzangen en kerstliedjes waarmee kinderen van deur tot deur gingen en die nu, anno 2022, nog steeds worden vertolkt. In sommige liedjes is een duidelijke invloed te horen bijvoorbeeld invloeden vanuit bijvoorbeeld Klein Azië. Maar er zijn ook liedjes waar de diverse invloeden als het ware door elkaar zijn gehusseld en op die manier leidden tot een geheel eigen sound.
Van oudsher werden instrumenten gebruikt, die we al kennen sinds de antieke oudheid zoals de lier. Maar de lier moest op enig moment plaatsmaken voor de aan populariteit winnende viool. Bijna gelijktijdig nam de invloed toe van de muziek uit de stedelijke gebieden zoals Smyrna en Istanbul, zelfs uit Alexandrië en Beiroet. Naast de viool gebruikten de diverse muziekgezelschappen vooral andere snaarinstrumenten zoals het hakkebord en de luit, maar ook de klarinet. Kastellorizo kende een zeer gepassioneerde vioolspeler, zijn naam is Giorgos Diamantis. Het huis waar hij ooit woonde, is omgebouwd tot een klein museum. Zijn viool, zijn nagelaten bladmuziek en de uitvoering daarvan worden daar bewaard. Het huis ligt wat achteraf en verscholen. Ga er eens kijken, zou ik zeggen.
Γ.Διαμαντής - Αμανές
Τα λέμε,
Elma
